0000042

Szczególnie ciekawym przykładem funkcji fosforanu pirydoksalu jest reakcja transaminacji, czyli przeniesienia grupy aminowej między aminokwasem i a-keto-kwasem, której mechanizm jest przedstawiony w rozdziale 9. W czasie badań nad mechanizmem tej przemiany okazało się, że może ona przebiegać bez udziału białka enzymowego, a jedynie w obecności koenzymu, czyli fosforanu pirydoksalu i dwuwarto.ściowego jonu metalu. Rola tego jonu polega na współdziałaniu w tworzeniu zasady Schiffa. która jest tu produktem przejściowym, podobnie, jak w dekarboksylacji aminokwasu. Fakt ten dowodzi zasadniczej roli koenzymu w przemianie, w związku z czym części białkowej enzymu przypisuje się w pierwszym rzędzie zwiększanie szybkości reakcji przez odpowiednie ukierunkowanie substratu (rozdz. 5).

Koenzymy liaz, izomeraz i ligaz

Z enzymami liaz, izomeraz i ligaz współdziała szereg uprzednio opisanych koenzymów, jak: fosforan pirydoksalu, pirofoSjforan tiaminy, czy urydynodwufosforan. Pierwsze dwa współdziałają z enzymami w reakcjach dekarboksylacji, a UDP — w reakcjach izomeryzacji cukrów. Poza wymienionymi, szereg innych koenzymów współdziała w reakcjach katalizowanych przez enzymy wymienionych klas, jak gluko-zo-l,6-dwufosforan w przeniesieniu reszty fosforanowej pomiędzy atomami Cj i C₆ glukozy (str. 283), czy biotyna w reakcjach karboksylacji. Szczególnego omówienia wymaga w tym miejscu ostatnia z wykrytych i przebadanych witamin, a mianowicie B₁₂

CHjOH

Witamina B₁₂, cyjanokobalamina, koenzym B_t2. Witamina B₁₂ jest nazywana czynnikiem zapobiegającym złośliwej anemii. Wiąże się to z jej funkcją współdziałania w budowie czerwonych ciałek krwi oraz w aktywacji kwasu foliowego. Witamina B₁₂ ma więc olbrzymie zna-

143