0000052 2

92 KINEZYTERAPIA

stwic długotrwałej pracy statycznej (np. nieprawidłowa pozycja siedząca). Do chwili obecnej nie ustalono jednoznacznie przyczyn tego rodzaju ograniczeń ruchomości. Najczęściej mechanizmu zablokowania stawów upatruje się w zakleszczeniu zachyłka (fałdy) błony maziowej pomiędzy powierzchnie stawowe. W obrębie kręgosłupa wskazuje się na możliwość wysunięcia fragmentu jądra miażdżystego w szczeliny zdegenerowanego pierścienia włóknistego i jego zakleszczenie. Sporo zwolenników ma również teoria mikropodwichnięć powierzchni stawowych z ich zaryglowaniem w nicfizjologicznym ustawieniu. Wskazuje się również na „sklejenie” struktur łącznotkankowych jako możliwą przyczynę zablokowań. Niezależnie jednak od pierwotnej przyczyny zablokowania. istotne znaczenie utrwalające ostre i podostre zniesienie ruchomości w stawie należy przypisać nociceptywncj reakcji obronnej ze znacznym wzrostem lonusu mięśniowego (nierzadko o charakterze spazmu) oraz uaktywnieniem wspomnianego wcześniej wzorca torebkowego.

Zachwianie równowagi pomiędzy antagonistycznymi grupami mięśniowymi jest częstą przyczyną stato-dynamicznej dysfunkcji narządu ruchu. Nieprawidłowe nawyki ruchowe, hipokinezja lub przejściowe unieruchomienie są typowymi przyczynami prowadzącymi do zaburzenia bilansu mięśniowego. Upraszczając niejako problem, przyjąć można, że każda sytuacja, w której to określone grupy mięśniowe pracować będą w warunkach, niepełnego skurczu lub też niepełnego rozkurczu, stają się źródłem zaburzeń czynności ruchowych w stawach. Zmiany czynnościowe w samych mięśniach w pewnym stopniu uwarunkowane są juz filogenetycznie. Z racji funkcji wszystkie mięśnie poprzecznie prążk; wane podzielić można na 3 grupy: fazowe, toniczne i mieszane. Mięśnie fazowe predysponowane są przede wszystkim do funkcji ruchowych. Są one szyi ko kurczliwe ale zarazem szybko ulegają zmęczeniu. Cechuje je niski próg pobudliwości. Ze względu na metabolizm wyróżnia się tzw. włókna białe typu FTA (fast twich A - szybko kurczliwe typu A) czerpiące energię z glikolizy mleczanowej oraz włókna różowe FTB (fast twich B - szybko kurczliwe typu B) o metabolizmie mieszanym beztlenowo-oksydacyjnym. Cechą tych mięśt w warunkach obciążeń nieprawidłowych jest tendencja do szybkiego obniżenia tonusu spoczynkowego, ich osłabienie i tzw. funkcjonalne niedowłady. Mięśnie toniczne, histologicznie o barwie czerwonej, zwane również ST (slow twich -wolno kurczliwe) energię czerpią z procesów oksydacyjnych trójglicerydów (cykl Krebsa). Charakteryzuje je wysoki próg pobudliwości, są wolno kurczliwe i wolno też ulegają zmęczeniu. Podstawową ich rolą jest długotrwała praca utrzymująca (stabilizacyjna) z tej też racji zwane są mięśniami posturalnymi. W warunkach patologicznych obciążeń predysponowane są do skracania swojej długości i w efekcie przykurczów. W układzie mięśniowym człowieka praktycznie nic występują mięśnie o czysto fazowym lub tonicznym charakterze. Jednakże różne mięśnie posiadają różną ilość włókien fazowych i tonicznych, co nadaje im cechy typowe dla wcześniej wspomnianych grup mięśniowych.

Redlił charakterystyczną dla układu mięśniowego człowieka jest to, że najczęściej mięśnie toniczne i fazowe topograficznie występują w roli antagonistów. _c0 niejako determinuje kierunek zmian czynnościowych o genezie pierwotnie mięśniowej. Innymi słowy większość typowych deficytów ruchu stwierdzanych xv warunkach hipokinezji lub unieruchomienia można wytłumaczyć tym. że / jednej strony osi obrotu znajduje się przewaga mięśni o charakterze tonicz-nym. natomiast po drugiej stronie o charakterze fazowym. Nierzadko ów anta-

Uraz

Unieruchomienie

Hipokinczja

Nieprawidłowe nawyki ruchowe

Skrócenie mięśni tonicznych

fyc. 20 Zaburzenia równowagi mięśniowej o charakterze błędnego koła (częściowo wg Schneidera i wsp*)

Schneider W.. Spring H.. Tritschlcr T.: Bcwcghchkcii. Georg Thiemc Vcrlag. Stuttgan. 1989;

Osłabienie mięśni fazowych