0000053

funkcji psychoruchowych. Jest ona większa, jeśli obok leczenia chirurgicznego podejmuje się również postępowanie usprawniające zaburzone funkcje psychoruchowe.

Leczenie wodogłowia przeciekiem komorowo-przedsionko-wym nie jest wolne od powikłań. Są one najczęściej wywołane niedrożnością systemu cewników i ich uszkodzeniem. Przyczyną niedrożności jest zazwyczaj powstanie skrzepliny w⁷ części dosercowej przecieku, lub też zatkanie przez sploty naczyniówkowe komory mózgu bądź przez tkankę mózgową dystalnego odcinka cewnika znajdującego się w komorze mózgu. Doprowadza to w krótkim czasie do dekompensacji wodogłowia manifestującej się objawami wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego. Zazwyczaj powikłanie to pojawia się w dłuższy czas po operacji, wtedy gdy dziecko ma już zarośnięte szwy^ czaszkowe i zamknięte ciemiączka. Stw^rarza to niebezpieczeństwo wystąpienia obrzęku tarcz nerwów wzrokowych i wtórnego zaniku. Stąd też każde dziecko leczone przeciekiem komorowo-przedsionkowym powinno być okresowo badane okulistycznie. Zwłaszcza nieodzowne jest badanie dna oczu w każdym przypadku stwierdzenia objawów mogących wskazywać r.a dekompensację wodogłowia.

Przy badaniu dziecka wskazane jest sprawdzenie, jak zachowuje się wszczepiony pod skórę okrągły zbiorniczek łączący cewniki. W warunkach prawidłowego funkcjonowania przecieku opróżnia się on pod uciskiem palca, a po cofnięciu ucisku ponownie wypełnia. W razie niedrożności systemu przecieku jest on albo zapadnięty, pusty, co wskazuje na niedrożność części domózgowej, albo też nadmiernie wypełniony i nie opróżniający się przy ucisku, co z kolei świadczy o niedrożności części dosercowej. W przypadku uszkodzenia systemu przepływu (rozerwanie lub rozłączenie cewników) obok objawów wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego obserwuje się niekiedy wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego pod skórę i gromadzenie się go wokół miejsca wszczepienia cewników.

Innym ważnym z punktu widzenia pracy lekarza środowiskowego powikłaniem jest zakażenie. Może to być aktywacja istniejącego uprzednio zakażenia opon mózgowo-rdzeniowych. Przepływający przez cewniki zakażony płyn mózgowo-rdzeniowy doprowadza do powstania w ich świetle ogniska zakażenia. Ogniska tego nie można opanować za pomocą antybiotyków, gdyż nawet przy ich dożylnym stosowaniu nie uzyskuje się dostatecznie wysokich stężeń leku w płynie. Stąd też jedynym racjonalnym sposobem leczenia pozostaje usunięcie zakażonych cewników i ponowne wykonanie zabiegu już po opanowaniu zakażenia.

Niekiedy jednak u dzieci z wodogłowiem leczonych chirurgicznie występują zakażenia bez uchwytnej przyczyny. Są to zakażenia szczepami gronkowca, nawet często białego, koagulazoujemnego, które doprowadzają do przewlekłej posocznicy. Ogniskiem zakażenia podtrzymującym infekcję staje się także sama zastawka. Powody tych posocznic nie są jasne. Zjawisko to obserwuje się również po innych zabiegach operacyjnych z wszczepianiem tworzyw sztucznych do ustroju (zastawki serca, protezy naczyniowe). Posocznica taka cechuje się przewlekłym przebiegiem z okresami zaostrzeń i remisji. U dziecka stwierdza się okresowe zwyżki ciepłoty, powiększenie wątroby i śledziony oraz niedokrwistość. Również i w tej postaci leczenie zachowawcze nie daje rezultatów, jedyną metodą opanowania zakażenia jest usunięcie zastawki wraz z cewnikiem i ew. ponowne jej założenie.

KRWIAK I WODNIAK PODTWARDÓWKOWY

Zmiany naczyniowe są stosunkowo rzadkie w wieku dziecięcym. Spośród zaburzeń o tej etiologii na podkreślenie zasługuje jednak krwiak przestrzeni podtwardówkowej. Występuje on nierzadko u niemowląt, dla których jest szczególnie niebezpieczny ze względu na mało charakterystyczny i czasami skąpoobjawowy przebieg i groźne następstwa w postaci trwałych uszkodzeń o.u.n.

W warunkach fizjologicznych przestrzeń podtwardówkowa stanowi wąską szczelinę między oponą twardą a pajęczynów-ką, wypełnioną niewielką ilością płynu zbliżonego swym składem do płynu mózgowo-rdzeniowego. Pod wpływem bardzo różnorodnych czynników, wśród których na plan pierwszy wysuwają się bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, uraz mechaniczny, ostre odwodnienie, zakażenie, może dojść do uszkodzenia naczyń opony twardej z następczym wynaczynieniem krwi lub przesiękiem osocza do przestrzeni podtwardówkowej. Zależnie od charakteru gromadzącego się płynu zaburzenie określa się mianem krwiaka (duża zawartość elementów morfologicznych krwi) lub wodniaka (przewaga osocza).

Objawy chorobowe występujące w przebiegu krwiaka

109