scandjvutmp2ca01

—    O tak, świat jest o wiele większy, niż widzą nasze oczy... Gniewasz się?... Nie przyjdziesz już?... A więc chciałbyś, abym mówił ci to, czego nie myślę?

Młodzieńcowi żal się zrobiło stosunku z buddystą.

—    O, nie! Owszem... przyjdę.

Mnich przyglądał mu się uważnie:

—    A czy ty wiesz, jak wybawić od mąk tych, co umierają niby drzewo usychające?

—    Nie wiem...

—    I ja nie wiem. Wiem tylko, jak zbawić siebie... Fo oddał swe ciało na pożarcie głodnym tygrysom, ale nie uważał za słuszne zamieniać je w gołębie...

Rozstali się napozór przyjaźnie, ale gdy nazajutrz Brzeski przyszedł do posągu, nie zastał na ławeczce starego Szań-jao. Uderzony niemile, czekał i rozmyślał, czym mógł dotknąć staruszka. Następnie rozważał, czy wogóle człowiek ma prawo narzucać innym to, co uważa za dobre albo za zbawienne.

—    Każdy powinien sam dojść do wszystkiego. Wtedy będzie miał trwałe przekonanie. I nietylko ludzie ludziom lecz i ludy ludom winny dostarczać jedynie pożądanych przez nich przedmiotów, urządzeń, idei. A dowiadywać się o tym można będzie chyba przez... powszechne głosowanie !

I znów długo rozważał, czy jego postanowienie nie czyni czasem w czymkolwiek szkody ludzkości.

Myśli ciemne, zawiłe, przestrzelone krótkiemi lotnemi wyrazami bez związku, urywki przeczytanych lub posłyszanych zdań, własne, trochę przydługie i naiwne pomysły, oblegały umysł chłopca jak chmury jesienne. Siedział skupiony, zadumany pod festonami zwisłych nad ławeczką pnączów i silił się ustawić rozumowania w po-

206