0000054

Ryc. 67. Hak roboczy wieloczynnościowy dla rolników, mechaników oraz osób wykonujących różne prace ręczne.

Ryc. 68. Hak dziecięcy.

Zespół Badawczy Centralnego Ośrodka Techniki Medycznej i Instytutu Ortopedii i Rehabilitacji AM w Poznaniu opracował prosty hak roboczy, czynnie otwierany za pomocą napędu elektrycznego, przy zastosowaniu oryginalnej przekładni skrętnej, zmieniającej ruch obrotowy osi wirnika na ruch postępowy. Siłę chwytu zamykającą szczęki haka stanowi pierścień gumowy. Hak ten stosowano przy protezach u chłopca 7-letniego, który doznał wysokiej amputacji obu kończyn górnych w obrębie ramienia na skutek rażenia prądem elektrycznym.

Uchwyt stawu nadgarstkowego protezy

Rodzaj gniazda, w którym możemy osadzić rękę protezową lub hak, nazywamy uchwytem stawu nadgarstkowego lub po prostu stawem nadgarstkowym protezy. Nazwa ta jest usprawiedliwiona możliwością biernego ustawiania ręki w dogodnej pozycji rotacyjnej, a przy specjalnej konstrukcji możliwością zginania jej w stosunku do osi przedramienia w dowolnej płaszczyźnie. Urządzenie mocujące końcówkę chwytną powinno zapewniać mocne i pewne jej osadzenie, a zarazem łatwe jej wyjmowanie z gniazda Konstrukcja taka umożliwia inwalidzie wymianę ręki na hak bez pomocy osób drugich.

Do protez kosmetycznych oraz protez przeznaczonych dla dzieci i kobiet stosuje się lekkie i proste w budowie stawy nadgarstkowe, które mają gwintowane gniazdo do osadzenia w nim ręki protezowej lub końcówki chwytnej.

Protezowy staw łokciowy

Dla uzyskania możliwie największego zakresu zgięcia w stawie łokciowym przy protezowaniu krótkiego kikuta przedramienia, kikuta z anatomicznie uwarunkowanym ograniczeniem ruchu w stawie łokciowym lub

Ryc. 69. Szyny łokciowe z policentrycznym przegubem stawu łokciowego i przekładnią zębatą (wg Artilicial Limbs).

kikuta ze znacznym osłabieniem siły zginania stosujemy szyny boczne łączące lej protezy z tulejką ramieniową, zaopatrzone w dostosowany do sytuacji przegub stawu łokciowego.

W przypadku krótkiego kikuta przedramienia, gdzie musimy wykonać wysoko zachodzący lej, powstaje mechaniczne ograniczenie ruchu zgięcia w stawie łokciowym. Zarówno w tym przypadku, jak i w przypadku anatomicznego ograniczenia ruchu stosujemy szyny z przekładnią zębatą lub dźwigniową, zwiększając efektywne zgięcie protezy przy niedużym zgięciu kikuta w stawie łokciowym — 1:2 (ryc. 69).

Przy ograniczeniu siły zgięciowej kikuta w stawie łokciowym możemy stosować szyny z przegubem stawu łokciowego ora? sprężyną wspomagającą ruch zginania. Prostowanie w stawie łokciowym odbywa się pod wpływem siły grawitacji oraz siły prostującej mięśnia trójgłowego ramienia. Przy dużym osłabieniu zginania urządzenie to jest mało efektywne. Stosujemy wówczas szyny z czynnie lub biernie ryglowanym przegubem stawu łokciowego, pozwalającym na ustawienie stawu w jednej z kilku możliwych pozycji.

W protezie ramienia mechaniczny staw łokciowy jest niezmiernie ważnym funkcjonalnie elementem, pozwalającym na pozycjonowanie ręki protezowej lub haka dwudzielnego w czynnościach chwytnych.

W standardowych protezach typu czynnego, sterowanych ruchami w obrębie obręczy kończyny górnej, przenoszonymi na elementy ruchowe protezy (staw łokciowy, ręka protezowa) za pośrednictwem cięgieł nylonowych, musimy uzyskać trzy funkcje: zgięcie łokcia i rozwarcie palców ręki protezowej, sterowane ze wspólnego lub oddzielnego źródła siły, oraz zaryglowanie stawu łokciowego w koniecznym dla danej czynności chwytnej położeniu przedramienia, sterowanego z oddzielnego źródła siły. Układ taki jest konieczny ze względu na trudność wybiórczego sterowania zginaniem stawu łokciowego i rozwierania palców ręki protezowej przy wolnym ruchu w stawie łokciowym, zwłaszcza że sterowanie tymi dwiema funkcjami protezy wymaga dość znacznej siły. Niezależnie od tego protezowy staw łokciowy musi zapewnić swobodę ruchu bezwładnego podczas chodzenia, bowiem sztywne ustawienie protezy

109