0000056

57

Patogeneza i różnicowanie zespołów bólowych szyjno-ramiennych

Większość zmian chorobowych toczących się w kręgosłupie powoduje zwykle cieśń otworu międzykręgowego (w przypadku spondyloartrozy wymiar otworów z 8 — 6 mm zwęża się do 5 — 2 mm) albo penetruje w jego światło. Efektem tego jest drażnienie wielu struktur, korzenia nerwu i jego naczyń, splotu żylnego, tętnicy kręgowej i jej splotu współczulnego. Pojawia się wtedy ból nerwowo-naczyniowy, symptomatologicznie bardziej złożony i utrzymujący się przewlekle. Nierzadko posiada on cechy sympatalgii bądź kauzalgii albo bólu ischemicznego; odczucie zaś bólu kablowego bywa raczej niewielkie lub nawet nie występuje (2, 3, 8).

Cechą wyróżniającą różne odmiany szyjno-głowowych zespołów bólowych (cervicocephalea — cephalgia) jest ból ciągły, odczuwany głęboko w części środkowej lub podczaszkowej w obrębie szyi i ból intermitujący, nierzadko napadowy, rozchodzący się od potylicy rozlegle w kierunku przodogłowia, skroni bądź twarzy. Różnice jakościowe odczuwanych wrażeń, jak i zasięg bólu są zależne od tego, który z kompleksów impulsacji bólowej zostaje podrażniony (1, 6, 7, 9).

SZYJNO-GŁOWOWE ZESPOŁY BÓLOWE

Zespoły:

Szyjno-potyliczny

Szyjno-twarzowy

(pseudoneuralgie)

Szyjno-glowowy

(oponowo-rdzeniowy) Szyjno-głowowy naczyniowy (migrena szyjna) Szyjno-twarzowy naczyniowy (np. karotydynia)

Inne — np. szyjno-gardłowy (szyjno-krtaniowy)

Impulsacja bólowa w zakresie:

n. rdzeniowego C_x—C₂ n. rdzeniowego C₃ lub C₃—C₂ i n. V, VII

splotu oponowego (n. rdzeniowy C₂—Th₃)

splotu współczulnego kręgowego oraz n. rdzeniowego splotu współczulnego t. szyjnej oraz n. rdzeniowego nn. IX, X, VII oraz n. rdzeniowego

Do zespołu bólowego szyjno-potylicznego zalicza się wszystkie rodzaje bólów odczuwanych w obszarze tyłogłowia i podczaszkowej okolicy karku. W szczegółowym nazewnictwie tych bólów mniej lub więcej precyzyjnie usiłuje się określić rodzaj bólu, np. neuralgia occipitalis, cephalea posterior. Bóle le są przeważnie następstwem różnych zmian w obrębie szczytowych kręgów. Promieniujący ból od karku do szczytu głowy jest związany z drażnieniem n. C₁₍ natomiast promieniujący do okolicy zausznej, czoła bądź skroni z podrażnieniem n. C₂. Bóle te pojawiają się lub nasilają zazwyczaj w godzinach rannych albo w innej porze dnia, w następstwie obciążenia ruchowo-pozycyjnego kręgów.

W szyjno-twarzowym zespole bólowym projekcja bólu może nastąpić niekiedy wprost do okolicy żuchwowej, poprzez dermatom C₃ albo poprzez projekcję n. V. Wtedy podrażnienie w zakresie nn. rdz. C₃—C₂—C₃ może poprzez neuronalny „styk" z jądrem rdzeniowym n. V rzutować w obszar tego nerwu. Ból jest odczuwany w okolicy karku i twarzy o charakterze ciągłym, rozlanym. Zaostrza się po obciążeniu ruchowym, jednak nie posiada cech napadu neural-gicznego. Często dołącza się do tego uczucie pieczenia bądź mrowienia.

Szyjno-głowowy ból rozlany (cervicocephalea) wywodzący się z obszaru oponowordzeniowego wyróżnia się rozległym głębokim zasięgiem. Charakter