0000066

jąc palce w lekkim zgięciu we wszystkich stawach oraz kciuk w opozycji i lekkim odwiedzeniu. Zawsze powinniśmy pamiętać też o zabezpieczeniu luku poprzecznego kości śródręcza.

Staw nadgarstkowy ustawiamy najczęściej w pozycji pośredniej. Oznacza to, że oś drugiej kości śródręcza powinna być ustawiona w przedłużeniu osi kości promieniowej. Pozycja ta stwarza równowagę napięcia biernego mięśni kontrolujących ruchy palców, a ponadto jest najdogodniejsza funkcjonalnie. Większość czynności osobistych wykonujemy w tym właśnie ustawieniu nadgarstka (posługiwanie się sztućcami zapinanie guzików, sięganie do kieszeni, czesanie itp.). Te same czynności, wykonywane ręką zgiętą grzbietowo w stawie nadgarstkowym, wymagają kompensacji ruchowej przez zwiększenie zakresu ruchów odwodzenia oraz rotacji do wewnątrz w stawach barkowych.

Staw łokciowy ustalamy najczęściej w zgięciu 90°, z przedramieniem ustawionym w pronacji ok. 45°. Stabilizując kończynę porażoną, stosujemy lekką konstrukcję szynowo-opaskową ze stawem łokciowym, pozwalającym na swobodne opuszczanie kończyny wzdłuż ciała i jej zgięcie, oraz zablokowanie w wybranych pozycjach, najdogodniejszych funkcjonalnie. Lekkość konstrukcji jest tu bardzo istotna, bowiem stanowi ona zawsze dodatkowe obciążenie i może przyczyniać się do rozciągania stawu barkowego, pozbawionego ochrony mięśniowej.

Staw barkowy, łączący kończynę górną z ruchomą, zawieszoną na mięśniach łopatką, mając duży stopień ruchomości, stwarza znacznie więcej problemów. Chcąc ustabilizować ten staw, ustawiamy ramię w odwiedzeniu oraz rotacji zewnętrznej z łokciem przesuniętym ku przodowi od płaszczyzny czołowej ciała. Ustawienie to gwarantuje dostateczny funkcjonalnie zakres ruchów po zakończeniu okresu stabilizacji. Antepulsja ramienia, czyli przesunięcie łokcia ku przodowi, chroni

Rvc. 90. Szyna stabilizująca staw barkowy (a, b).

staw barkowy przed podwichnięciem (ryc. 90). Stabilizacja stawu barkowego możliwa jest za pomocą szyny odwodzącej, na której spoczywa kończyna. Ramię pionowe szyny utrzymującej dość znaczny ciężar wspiera się na bocznej ścianie klatki piersiowej oraz miednicy. Szyna odwodząca, podpierając masę wspartej na niej kończyny górnej, odciąża również osłabione mięśnie barku. Dlatego też tego typu zaopatrzenie stosujemy również do ćwiczeń stawu barkowego przy porażeniu mięśnia naramiennego lub porażeniu mięśni w wyniku uszkodzenia splotu ramiennego.

Kontrolowana korekcja ortotyczna

Wadliwe ustawienie członów kończyny górnej w łączących je stawach oraz ograniczenia zakresu ruchów w stawach, uniemożliwiające swobodne ustawienie kończyny, których przyczyną są zmiany kostne, torebkowe, ścięgnowo-mięśniowe lub bliznowate powłok skórnych, wymagają korekcji. Sposób korekcji zależy od rodzaju zniekształcenia, przyczyn wywołujących je, lokalizacji oraz wielkości siły koniecznej do przeprowadzenia skutecznej korekcji.

Utrwalone przykurcze i ograniczenia zakresu ruchów, uwarunkowane zmianami kostnymi lub torebkowo-więzadłowymi, są oporne na korekcję sposobami zachowawczymi. Jeśli w sposób istotny wpływają one ne upośledzenie funkcji kończyny i nie można ich skompensować, wówczas pozostaje jedynie korekcja operacyjna.

Przykurcze torebkowe, mięśniowe oraz ograniczenia ruchów w stawach bywają przeważnie następstwem długotrwałego unieruchomienia kończyny, zwłaszcza tam, gdzie zaniechano dostatecznych środków ostrożności. Brak odpowiednich ćwiczeń oraz stabilizacji stawów, poza ćwiczeniami w niedowładach i porażeniach pochodzenia obwodowego i ośrodkowego, bywa również przyczyną zniekształceń wynikających bezpośrednio z zaburzenia równowagi mięśniowej. Najlepszym sposobem przeciwdziałania przykurczom torebkowym, mięśniowym i bliznowatym jest niedopuszczenie do ich powstania. Tam jednak, gdzie przykurcz taki powstał, wczesne rozpoczęcie korekcji ma istotny wpływ na jego zmniejszenie, a nawet całkowitą likwidację.

Duże stawy kończyny górnej — barkowy i łokciowy — praktycznie nie poddają się korekcji ortotycznej ze względu na przewagę występujących tu oporów (masa kończyny, siła mięśniowa) nad siłami korekcyjnymi, do których rozwinięcia zdolny jest aparat korekcyjny o możliwie lekkiej konstrukcji. Zastosowanie więc korekcji ortotycznej ogranicza się w zasadzie do ręki i stawu nadgarstkowego.

Zależnie od przyczyny ograniczającej ruch w stawach oraz stopnia napotykanych oporów dostosowujemy rodzaj działania mechanicznego aparatów korekcyjnych.

133