DSC00653 (9)

istnieją oczywiście w wielu instytucjach oraz we wszystkich zbiorach instytucji, które nazywamy społeczeństwami. Jednakże efektywność ich kontroli jest czymś wtórnym albo dodatkowym. Jak to jeszcze zobaczymy, pierwotna kontrola społeczna związana jest z samym istnieniem instytucji jako takiej. Jeżeli mówimy, że jakaś część ludzkich działań została zinstytucjonalizowana, mówimy tym samym, że ta część ludzkich działań została poddana kontroli społecznej. Dodatkowe mechanizmy kontroli potrzebne są tylko wtedy, kiedy procesy instytucjonalizacji nie są całkowicie skuteczne. Tak na przykład prawo mo*. że przewidywać, że ktokolwiek złamie tabu kazirodztwa zostanie ścięty. Przepis taki może być konieczny, ponieważ zdarzały się przypadki naruszenial tabu. Jest jednak mało prawdopodobne, aby po sank-$ cję tę sięgano nieustannie (chyba że instytucja chro- < niona przez tabu kazirodztwa znajduje się sama w procesie rozpadu, co stanowi przypadek szczególny,*] którym nie musimy się tu zajmować). Dlatego niej zbyt sensowne byłoby utrzymywać, że ścinając pewne osoby kontrolujemy ludzkie zachowania seksualne. Powiemy raczej, że zachowania te są w danym okresie historycznym kontrolowane przez ich instytucjonalizację, która nas właśnie interesuje. Można oczywiście dodać, że samo tabu kazirodztwa nie jest niczym innym jak właśnie odwróceniem zespołu typizacji, który przede wszystkim definiuje, jakie zachowanie seksualne ma charakter kazirodczy, a jakie nie.

W rzeczywistym doświadczeniu instytucje przejawiają się zwykle za pośrednictwem zbiorowości, składających się ze znacznej liczby ludzi. Jest jednakże teoretycznie istotne, aby podkreślić, że instytucjonalizacja wzajemnych typizacji nastąpiłaby nawirt %. przypadku dwu jednostek wchodzących ze sob%-.w.; interakcję de novo. Zalążek instytucjonalizacji auł* duje się w każdej sytuacji społecznej trwającej#' czasie. Wyobraźmy sobie, że wchodzą w interakcją

dwie osoby z zupełnie odmiennych społecznych światów. Mówiąc „osoby” zakładamy, że te dwie jednostki mają ukształtowane osobowości, co oczywiście mogło nastąpić wyłącznie w procesie społecznym.

W ten sposób wyłączamy przypadki Adama i Ewy albo dwojga „dzikich” dzieci spotykających się na polanie pierwotnej dżungli. Przyjmujemy jednak, że owe dwie jednostki przybywają na miejsce spotkania ze społecznych światów, które zostały historycznie wytworzone niezależnie od siebie, oraz że w związku z tym interakcja występuje w sytuacji, która żadnemu z uczestników nie została zdefiniowana instytucjonalnie. Moglibyśmy wyobrazić sobie Pię-taszka spotykającego na bezludnej wyspie naszego budowniczego czółna oraz tęgo pierwszego jako Papuasa, a tego drugiego jako Amerykanina. Jednakże w takim przypadku jest bardzo prawdopodobne, że Amerykanin czytał albo przynajmniej znał ze słyszenia opowieść o Robinsonie Crusoe, która przynajmniej dla niego stanowiłaby źródło jakiejś wyprzedzającej definicji sytuacji Nazwijmy więc nasze dwie osoby po prostu A i B.

W miarę jak A i B wchodzą w interakcję, wszystko jedno w jaki sposób, dość szybko wytwarzane są typizacje. A przygląda się postępowaniu B. Przypisuje działaniom B motywy, a widząc, że działania powtarzają się, typizuje motywy jako powtarzalne. W miarę postępowania B, A będzie wkrótce zdolny powiedzieć do siebie; — Aha, znowu do tego zmierza. Równocześnie A może przypuścić, że B robi to samo w odniesieniu do niego. Od początku obaj zakładają tę wzajemność typizacji. Typizacje to będą podczas ich interakcji wyrażane za pomocą określonych wzorów postępowania. Otyli A i B zaczną wobec siebie odgrywać role. Wystąpi to również wtedy, kiedy każdy z nich będzie w dalszym ciągu wykonywał działania odmienne od    tego drugiego.

Możliwość przyjmowania roli tego drugiego pojawi się w przypadku tych samych działań wykonywa-