005(3)

5

*Glikozydy naparstnicy, w przeciwieństwie do pimobendanu, nie przedłużają życia pacjentów cierpiących na zastoinową niewydolność serca; należy jednak dodać, że leki mogą zmniejszać nasilenie objawów klinicznych (czyli poprawiać jakość życia) i zapobiegać pogarszaniu się stanu zdrowia.

Zasady dawkowania glikozydów (głównie digoksyny) - ustalenie właściwej dawki leczniczej glikozydów naparstnicy przed ich zastosowaniem jest prawie niemożliwe. Wynika to z indywidualnej wrażliwości chorego na lek oraz z różnych czynników, które wzmacniają lub osłabiają działanie glikozydów. Pełne nasycenie glikozydami naparstnicy oraz sposoby ich stosowania uwzględniają nasycenie szybkie lub powolne (w zależności od długości okresu czasu w jakim stosuje się dawki nasycające tj. mające na celu „nasycić” krew i mięsień sercowy lekiem) oraz stosowanie dawek podtrzymujących Przeciwwskazania!

•    kardiomiopatia przerostowa (m.in. dlatego, że leki te nasilałyby przerost i zwężenie drogi odpływu a ponadto zwiększałyby zużycie tlenu —* niedotlenie mięśnia sercowego)

•    zwężenie zastawki aorty (efekt inotropowy dodatni —> nasilenie zwężenia drogi odpływu)

•    bradyarytmie (w tym blok przedsionkowo-komorowy; działając chronotropowo ujemnie, leki te pogłębiłyby bradyarytmię)

•    tachyarytmie komorowe (leki te mają potencjalne działanie arytmogenne wobec komór stąd mogłyby nasilić to zaburzenie)

Działania niepożądane:

•    wymioty, brak łaknienia, biegunki, bóle brzucha (stany spastyczne) —> efekt pobudzenia układu parasympatycznego

•    możliwość powstania zatorów tętniczych (mózgowych, krezkowych nerkowych) -dochodzi do nich może wskutek wypchnięcia przez lepiej kurczące się przedsionki i komory materiału zatorowego (wytworzone uprzednio zakrzepy przyścienne) do układu tętniczego

•    glikozydy pogarszają bilans tlenowy mięśnia sercowego -» wzrost zapotrzebowania na tlen w związku ze wzrostem pracy skurczowej i kompensacyjnym jego przerostem (często wyrównywane przez poprawę ukrwienia mięśnia sercowego)

•    objawy zatrucia, czyli zaburzenia rytmu serca takie jak: skurcze dodatkowe, blok przedsionkowo-komorowy, nadmierne zwolnienie pracy serca i przedwczesne skurcze komorowe.

Pewne rasy psów (doberman) i koty są bardziej wrażliwe i częściej występują u nich działania niepożądane.

Pamiętaj: Glikozydy nasercowe są lekami o wąskim współczynniku terapeutycznym* (marginesie bezpieczeństwa / oknie terapeutycznym) - należy sobie uświadomić, że glikozydy należą do jednych z najbardziej toksycznych leków, gdyż istnieje niewielka różnica między wielkością dawki leczniczej (skutecznej) a dawki toksycznej. Dlatego też stężenie tych leków powinno być monitorowane z uwagi: na wąski współczynnik terapeutyczny, liczne interakcje z innymi lekami oraz zmienność stężenia w zależności od wydolności krążenia wątroby i nerek.

* współczynnik terapeutyczny [leczniczy] - jest to stosunek dawki wywołującej objawy toksyczne [lub śmierć] do dawki działającej leczniczo. Im ten wskaźnik jest większy tym lek jest bezpieczniejszy

Dlaczego hipokaliemia predysponuje do zatrucia glikozydami nasercowymi?

K⁺ i glikozydy nasercowe współzawodniczą (antagonizm konkurencyjny) o miejsce na pompie sodowo-potasowej. W przypadku hipokaliemii niedobór potasu powoduje zwiększenie się liczby wolnych miejsc przyłączania do ATP-azozależnej błonowej pompy sodowo-potasowej, które wykorzystują glikozydy. W tej sytuacji więcej cząstek leku /niż to ma miejsce przy prawidłowym poziome potasu/ wiąże się z pompą sodowo-potasową —> dochodzi do nadmiernego działania glikozydów nasercowych —> arytmie.

•    hipokaliemia —» nasilenie działania glikozydów nasercowych

•    hiperkaliemia —> osłabienie działania glikozydów nasercowych

Farmakologia układu krążenia, oprać. Tomasz Maślanka, KFiT, WMW, UWM w Olsztynie