008 009

Rozdział 1

podmiotów, a przede wszystkim różnych samorządów oraz w określonym zakresie zakładów administracyjnych, przedsiębiorstw państwowych, a nawet organizacji j społecznych wykonujących określone zadania administracji publicznej.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami organami państwa w zakresie władzy wyko- I nawczej są Prezydent RP i Rada Ministrów, tak Jak władzy ustawodawczej - Sejm i Se* | nat a sądowniczej - sądy. Teoria uwypukla inicjatorski charakter - działającej przeważ- 1 nie z własnej inicjatywy - administracji. konkretność działań i ich wykonawczy charakter,    j

prowadzenie egzekucji administracyjnej, możliwość realizacji zadań organizatorskich I w formach nie sprowadzających się do tworzenia norm prawnych. Określonym utrudnieniem w znalezieniu charakterystycznych cech administracji Jest fakt że np. parlament będąc organem ustawodawczym często działa w sposób właściwy administracji (np. Sejm udziela absolutorium rządowi, zarządza przeprowadzenie referendum, powołuje Prezesa NBP. Prezesa NIK. Rzecznika Praw Obywatelskich), sąd zaś będąc orga- I nem wymiaru sprawiedliwości działa także w postępowaniu niespornym, orzeka rozwody czy ustanawia kuratora, a organ administracji stanowi prawo powszechnie I obowiązujące (np. rozporządzenia) i często działa jako organ quasi~sądowy{np. kolegia do spraw wykroczeń, komisje do spraw szkód górniczych). Teoria podkreśla, że administracja działa na rachunek państwa, na podstawie i w ramach prawa, ma możliwość stosowania przymusu, a także uwypukla jej polityczny i monopolistyczny charakter, działalność nie nastawioną na zysk. zorganizowanie na zasadach podporządkowania. Jednolitość i ogólny charakter, bezosobowość, władczość. działanie w sposób ciągły i stabilny oraz najczęściej z własnej inicjatywy.

Administracja - określona w końcu XIX wieku jako działalność państwa, która pozostaje po wyodrębnieniu się ustawodawstwa i sądownictwa (tzw. definiqanega^ i tjrwga). w okresie późniejszym jako organizacja składająca się z czynnika osobowego, rzeczowego i prawnego, której działalność nastawiona Jest na realizację dobra publicznego. a następnie Jako część aparatu państwowego realizująca na podstawie ustaw zadania o charakterze organizacyjnym i kierowniczym - jest określoną organizacją składającą się z różnorodnych jednostek, której trzonem są organy administracji państwowej. Choć w aktach normatywnych nie ma definicji administracji państwowej. prawodawca często posługuje się tym terminem. Można przyjąć, źc administra-1 da państwowa jest tą działalnością państwa, która obejmuje sfery: 1) reglamentacyjno^ "5%M4^5lnp7zaR&zy, nakazy, zezwolenia). 2) zaspokajania potrzeb podstawowych w skali masowej (organizowanie usług, budowa dróg publicznych, szkół). 3) aktywizowania ludności do współdziałania w realizowaniu zadań państwa (np. przygotowanie obronne, porządek na drogach, dbanie o czystość i ochronę środowiska). 4) zarządzania gospodarką narodową (np. działalność przedsiębiorstw państwowych, prowadzenie rejestrów działalności gospodarczej, nakładanie ceł. wydawanie koncesji). Prawie wszystkie organy państwowe w określonym stopniu prowadzą działalność uznaną za administrowanie.

•^Administracja pańsiwmyaoplera swą działalność na przepisach prawa i nic może działać bez podstawy prawne). Dla regulacji stosunków wewnętrznych aparatu administracyjnego z reguły wystarczają normy ustawowo-kompetencyjne. Administracja

działa w interesie zbiorowym l w Interesie Jednostek; Dla zapewnienia realizacji zadart Indze Korzystać ż przysługującego jej władztwa. Przyznane kompetencje są Jej .obowiązkami i nałożonych zadań nie .mole nie realizować. Odgraniczenie od innych form aktywności państwa łączy się z montcskluszowską zasadą trójpodziału władzy.

Konieczność uwzględniania nauki administracji Jako osobnej dyscypliny naukowej nie budzi dziś większych oporów. Przemawiają za tym określone potrzeby dydaktyczne i społeczne oraz fakt. że inne dyscypliny, jak np.: socjologia, nauki polityczne, ekonomia czy nauka prawa administracyjnego, nie obejmują swymi zainteresowaniami całości obszernej i skomplikowanej wiedzy o współczesnej administracji publicznej. Wykorzystywanie i przetwarzanie rezultatów różnych dyscyplin oraz zespalanie ich wysiłków badawczych umożliwia nauce administracji dawanie odpowiedzi na aktualne pytania teoretyczne i praktyczne, dotyczące całokształtu funkcjonowania administracji publicznej.

i Pojęcie „administracji publicznej" obejmuje podmioty wykonujące funkcje władcze. a przede wszystkim organy administracji państwowej i samorządowej. Przyjmuje się. że wiele dyscyplin badawczych może wnieść określony wkład w poznanie administracji, ale do podstawowych zalicza się: naukę prawa administracyjnego, naukę administracji i naukę polityki administracyjnej. Te trzy części składowe tworzą w sumie całość i wzajemnie się uzupełniają. Dostrzec jednak można, że mają odrębne metody badawcze, różnice w historycznym procesie rozwijania się i w źródłach inspiracji oraz w rezultatach poszukiwań.

Przedmiotem nauki prawa aHmigjytraryjrmfln są przepisy prawne będące przede wszystkim podstawą struktur i metod działania organów administracji oraz praw 1 obowiązków obywateli nakładanych w przepisach prawa administracyjnego. Nauka prawa administracyjnego bada treści zawarte w przepisach, porządkuje je. interpretuje i ustala zasady przewodnie ułatwiające stosowanie konkretnych przepisów w praktyce.

Prawo administracyjne w historycznym procesie formowania się gałęzi prawa zostało wyodrębnione stosunkowo późno. Powstanie nowoczesnego prawa administracyjnego wiąże się z przekształceniem poddanego, jako osoby administrowanej, w obywatela, będącego podmiotem praw prywatnych t publicznych, oraz procesem podporządkowywania działań administracji prawu.

Prawo administracyjne Jest dziś podstawową częścią składową prawa publicznego. Prawo administracyjne nie jest skodyfłkowanc i składa się z bardzo jicznych norm prawnych zawartych w różnych ustawach i przepisach tworzonych przez liczne i różnej rangi organy w różnych okresach historycznych. Będąc ściśle związane ze zmieniającym się życiem Jest bardzo często zmieniane i różnie interpretowane-Zzcguły dzle-jone jest na trzy działy:.ustrojowe, materialne, proceduralne. Z klasycznej triady tworzącej trzon wiedzy o administracji - nauka prawa administracyjnego, nauka administracji. nauka polityki administracyjnej - nauka prawa administracyjnego jest najbardziej rozwinięta.

Przedmiotem nauki polityki administracyjnej jest przewidywanie skutków działania I wykorzystywanie możliwości działania w ramach prawa, przygotowywanie programów działania administracji oraz weryfikacja Ich realizacji 1 ocenianie oraz