0000094 2

Jednakże okazało się, że kondensacja tych składników następuje nie przy udziale CoA-SH, a specyficznego białka przenoszącego ACP (acyl carrier protein). Jest to białko ciepłotrwałe o masie cząsteczkowej 10 000, które zawiera 4-fosforan panteteiny, czyli związek analogiczny do łańcuchowej części Co A-SH. Białko to służy jako „pomost” pomiędzy CoA-SH i enzymem dla przeniesienia reszt malonylowej i ace-tylowej.

Następnym etapem w syntezie kwasów tłuszczowych jest więc przeniesienie reszt acetylowej i malonylowej na ACP z udziałem acylo-transferaz acetylowej i malonylowej zgodnie z reakcjami

acetylo-S—CoA+ACP—SH ^ acetylo-S—ACP+CoA—SH    [15-13]

malonylo-S—Co—A+ACP—SH malonylo-S—ACP+Co—A—SH    [15-14]

Wytworzone połączenia z ACP reagują ze sobą zgodnie z reakcją 15-15, której produktem jest acetoacetylo-S-ACP, a dzięki takiemu układowi substratów równowaga reakcji jest przesunięta znacznie w kierunku kondensacji

acetylo-S—ACP+malonylo-S—ACP ^ acetoacetylo-S—ACP+ACP—SH + CO, [15-15]

Dwutlenek węgla wydzielony w tej reakcji pochodzi z dwutlenku węgla przyłączonego do acetJdo-S-Co A w reakcji 15-12.

W rzeczywistości reakcje oraz przemiany omówione w" dalszej części książki odbywają się przy udziale kompleksowego enzymu — syntetazy kwasów tłuszczowych. Enzym ten występuje w cytoplazmie, ma masę cząsteczkową 2 300 000 i wykazuje 7 różnych rodzajów aktywności, które w większości organizmów nie mogą być wydzielone bez utraty zdolności reagowania. Jedynie w przypadku kompleksu synte-tazy z Escheńchia coli udało się uzyskać odrębne aktywne jednostki biorące udział w syntezie kwasów tłuszczowych.

ACP stanowi centralny punkt kompleksu i przy użyciu ramienia zbudowanego z 36 aminokwasów i zakończonego fosforanem panteteiny przenosi resztę acylową do kolejnych stref kompleksu, w których są dokonywane określone jej przemiany. Model przestrzenny kompleksu jest przedstawiony na rysunku 95a, natomiast mechanizm jego funkcjonowania — na rysunku 95b. Zgodnie z tym schematem przeniesione na ACP reszty acetylowa i malonylowa wchodzą w strefę kondensacji, gdzie, przy uwolnieniu C0₂ i ACP-SH, tworzy się czterowęgłowa jednostka — acetoacetylo-S—ACP. Atomy węgla pochodzące z reszty acetylowej stanowią element inicjujący syntezę, a w wytworzonym w końcu kwasie palmitynowym dają atomy węgla C_ł5 i Ci₆.

Produkt kondensacji wchodzi następnie w strefę I redukcji, w której reszta /?-ketoacylowa przy udziale NADPH + H⁺ ulega redukcji do reszty /J-hydroksyacylowej. Ta reszta przechodzi z kolei do strefy odłączenia wody, w której tworzy się reszta a, /S-dehydroacylowa. I wreszcie w strefie II redukcji następuje uwodórowanie podwójnego wiązania, również przy udziale NADPH + H+ i tworzy się reszta acy-

338