0145

Bogdan Rączkowski - BHP w praktyce Rozdział 6

UV-A- oddziałując na skórę, wywołuje w niej swoisty rodzaj pigmentacji o odcieniu szarym, może wywołać słaby rumień skóry. Oddziałując na oczy, nie powoduje jeszcze stanu zapalnego, powoduje natomiast efekt fluorescencji przejrzystych ośrodków gałki ocznej. Efekt ten może wystąpić na niektórych stanowiskach kontroli technicznej, gdzie wykorzystywana jest fluorescencja różnych substancji pod wpływem promieniowania UV-A.

UV-B wywołuje głównie rumień skóry (zaczerwienienie, obrzęk aż do powstania pęcherzy). Ten zakres nadfioletu średniego jest nazywany również podza-kresem erytemalnym (od łac. nazwy rumienia - erythema). Narażenie pracowników na promieniowanie nadfioletowe charakteryzowane jest przez wartości skuteczne napromieniowania erytemalnego. Najwyższa dopuszczalna wartość skuteczna napromieniowania erytemalnego dla ośmiogodzinnego dnia pracy wynosi 30 J/m², bez względu na powtarzalność ekspozycji.

UV-C nosi nazwę bakteriobójczego oraz koniunktywalnego (od łacińskiej nazwy zapalenia spojówek - coniunctivitis). Skutki narażenia oczu na działanie tego podzakresu promieniowania nadfioletowego to zapalenie spojówek i równoczesne zapalenie rogówki. Objawy zaczynają się po paru godzinach (uczucie piasku w oczach) i następnie w zależności od dawki promieniowania występują dalsze w postaci obrzęków i ropienia, wymagające leczenia okulistycznego.

Narażenie pracownika

Narażenie pracownika na promieniowanie nadfioletowe charakteryzowane jest przez wartości skuteczne napromienienia oka i skóry.

Zagrożenie pracowników promieniowaniem nadfioletowym charakteryzowane jest przez wartości skuteczne.

Najwyższa dopuszczalna wartość skuteczna napromienienia oka i skóry w ciągu dobowego wymiaru czasu pracy, bez względu na długość jego trwania, wynosi 30 J • m”^z.

Dodatkowo, najwyższe dopuszczalne całkowite (nieselektywne) napromienienie oka promieniowaniem pasma 315-400 nm wynosi 10 000 J • m'² w ciągu dobowego wymiaru czasu pracy.

Wartość skuteczną napromienienia oka i skóry promieniowaniem nadfioletowym należy mierzyć według rozkładu widmowego skuteczności S_} określonego w PN.

Ochrona zdrowia młodocianych

Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach w warunkach narażenia na promieniowanie nadfioletowe, zwłaszcza emitowane przez technologiczne urządzenia przemysłowe, w tym w szczególności przy spawaniu, cięciu i napawaniu metali z wyjątkiem zatrudniania młodocianych chłopców w wieku powyżej 17 lat przy spawaniu, cięciu i stapianiu metali, z wyłączeniem metali kolorowych oraz spawania wewnątrz zbiorników i pod wodą, pod warunkiem wykonywania ich nie dłużej niż 3 godziny na dobę oraz 60 godzin w całym okresie szkolenia zawodowego, pod nadzorem nauczycieli zawodu lub instruktorów praktycznej nauki zawodu posiadających kwalifikacje spawacza; zatrudnianie młodocianych przy spawaniu, cięciu i stapianiu metali może się odbywać tylko na tych stanowiskach, na których jest zapewniona skutecznie działająca wentylacja miejscowa i ogólna [Q 262].

Prace szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia kobiet

Dla kobiet w ciąży:

■ prace w środowisku, w którym występuje przekroczenie 1/4 wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń promieniowania nadfioletowego.

Źródła promieniowania UV

Najczęstszym źródłem promieniowania nadfioletowego są prace spawalnicze z użyciem łuku elektrycznego. Szczególnie niebezpieczne są palniki plazmowe, gdzie źródłem promieniowania nadfioletowego jest plazma o temperaturze wielu tysięcy stopni. Promieniowanie powstające przy spawaniu palnikiem gazowym ma o wiele niższe natężenie, poniżej normy. Narażenie na promieniowanie UV występuje także przy naświetlaniu lampami bakteriobójczymi, a także przy zabiegach leczniczych w gabinetach fizykoterapii [lampy kwarcowe).

Zestawienie patologicznych efektów towarzyszących nadmiernej ekspozycji na światło przedstawiono w tabeli poniżej.

Zakres widmowy według CIE	Oko	.	Skóra
Ultrafiolet C (180 nm do 280 nm) Ultrafiolet 6 (280 nm do 315 nm)	Zapalne uszkodzenie rogówki		Rumień (oparzenia słoneczne) Przyspieszone starzenie skóry Zwiększona pigmentacja
Ultrafiolet A (315 nm do 400 nm) Widzialny (400 nm do 780 nm)	Katarakta fotochemiczna Fotochemiczne i termiczne uszkodzenie siatkówki		Ciemnienie pigmentu Fotoczułe reakcje
Podczerwień A (780 nm do 1 400 nm) Podczerwień B (1,4 jim do 3,0 nm)	Katarakta, oparzenie siatkówki Przymglenie rogówki Katarakta, oparzenie rogówki		Oparzenie skóry
Podczerwień C (3,0 nm do 1 mm)	Wyłącznie oparzenie rogówki

287