018 2

Doświadczenie /. Napełniamy szklankę po brzegi wodą. Przykrywamy otwór starą pocztówką lub sztywnym papierem i przytrzymując go płasko dłonią, odwracamy szklankę do góry’ dnem. Teraz odejmujemy dłoń.

Doświadczenie 2. Napełniamy wiadro o pojemności 10 dm* wodą i zanurzamy w nim słoik po konfiturach tak. by również napełnił się wodą. Odwracamy słoik pod wodą dnem do góry' i wyciągamy go dotąd, aż otwór będzie znajdował się tuż pod powierzchnią wody. Co się okazuje?

Wyjaśnienie: W doświadczeniu 1 powietrze wywiera na pocztówkę ciśnienie. Również w doświadczeniu 2 woda w słoiku jest podtrzymywana niewidoczną siłą. Ta siła nazywa się ciśnieniem powietrza. Działa wszędzie na Ziemi i jest tak duża. że-na poziomie morza-jest w stanie | powstrzymać od wypłynięcia nie tylko wodę z małego słoiczka, ale nawet ‘ słup wody o wysokości 10 m.

Wykorzystujemy:

szklankę, pocztówkę, wiadro, słoik po konfiturach, wodę.

Powietrze i spalanie

Ogień i spalanie od niepamiętnych czasów przyciągały uwagę człowieka. Wymknąwszy się spod kontroli, ogień staje się siłą niszczycielską. Jeśli jest dobrze strzeżony, daje ciepło i pozwała wykorzystywać się do wielu celów. 7.a jego pomocą można na przykład wytapiać metale z rud. W tym rozdziale będziemy poznawać i badać zjawiska zachodzące podczas spalania.

21. Jak działa lampa bezpieczeństwa?

Wprowadzamy do płomienia św iecy siatkę z drutu miedzianego (możemy także użyć metalowego sitka kuchennego). Ponieważ siatka szybko się ogrzeje, trzymamy ją za pomocą klamerki do bielizny. Ku naszemu

Rys. 11- hksper\menty zc świecą: a) siatka druciana jako zapora dla płomienia, bł. c). d> doświadczenia z kominem

zdziwieniu płomień dochodzi tylko do siatki-nie może przez nią przeniknąć (rys. 1 la). Metal odprowadza ciepło, dzięki czemu gazy i ulatujące cząstki nie mogą palić się nad siatką, chyba że przyłożymy tam zapaloną zapałkę.

Według tej zasady działa górnicza lampa bezpieczeństwa, którą wynalazł angielski uczony Humphry Davy (1778-1829). Druciana siatka, która otacza otwarty płomień lampy, zabiera ciepło lak szybko, że występujące w kopalniach niebezpieczne gazy (przede wszystkim metan) nie mogą się zapalić.

Wyk orzystujemy:

siatkę drucianą lub metalowe sitko kuchenne, klamerkę do bielizny,

świecę.

22. Jaką rolę spełnia powietrze przy spalaniu?

Piec kopci, zaraz zgaśnie ogień! Co robić? Wyciągnąć szyber, otworzyć drzwiczki popielnika i wdmuchiwać powietrze! Wytwarzając ciąg powietrza rozniecimy ogień na nowo. W doświadczeniach ze świecami i szklanymi cylindrami zbadamy, co się dzieje, gdy do płomienia dociera mniej albo więcej powietrza. Zamiast szklanych cylindrów. o które nic jest łatwo, użyjemy trzech cylindrów, które zrobimy z wysokich puszek blaszanych, usuwając ich denka. Możemy także użyć trzech cylindrów / kartonu.

3* 35