0195

PODSTAWY WSPÓŁCZESNEJ ERGONOMII

Podstawowe pojęcia. Przedmiot i zadania ergonomii

Etymologicznie słowo ergonomia wywodzi się z języka greckiego: śrgon oznacza pracę, zaś nómos - prawa naturalne.

Jako pierwszy w literaturze przedmiotu użył go W. B. Jastrzębowski, analizując stosunki zachodzące między człowiekiem a pracą i jej wynikami.

Ergonomia może być określona jako interdyscyplinarna nauka, zajmująca się przystosowywaniem narzędzi, maszyn, środowiska i warunków pracy do anatomicznych i psychofizycznych cech i możliwości człowieka, zapewniając sprawne, wydajne i bezpieczne wykonanie przez niego pracy, przy stosunkowo niskim koszcie biologicznym.

Badania prowadzone zarówno na gruncie teorii, jak i praktyki jasno określiły cele ergonomii, przedmiot jej badań oraz problematykę badawczą, przy czym występują trudności w sprecyzowaniu metodologicznych zasad i kryteriów ergonomicznych w projektowaniu.

W ergonomii dominującym elementem jest człowiek. Powyższe założenie stanowi podstawę podziału dyscyplin składowych ergonomii na dwie grupy nauk:

-    dotyczących człowieka (społecznych i medycznych),

-    dotyczących techniki (technicznych i ekonomiczno-organizacyjnych).

Dyscypliny pierwszej grupy badają i przystosowują „element ludzki”, dyscypliny drugiej badają i dostosowują „element techniczny”. Wspólnym ich celem jest zrównoważony stan układu człowiek - maszyna i niezawodność jego funkcjonowania, a zasadą metodologiczną - kompleksowość i komplementamość działań.

Żadna z dyscyplin składowych nie jest całkowicie włączona do ergonomii. Ich integracja jest tylko częściowa. Jest to cecha nauk kompleksowych, które nie wchłaniają bez reszty swoich składowych dyscyplin, lecz pozostawiają im samodzielność. Każda dyscyplina mająca wnieść naukowy wkład do realizacji celów i zadań ergonomii powinna być traktowana jako realny i potencjalny jej partner, który może zająć miejsce w obu grupach. Taki podział dyscyplin ergonomii ma perspektywiczny, rozwojowy charakter, a nie statyczny, określony raz na zawsze.

Najważniejsze dyscypliny kształtujące dorobek współczesnej ergonomii to:

• fizjologia pracy,

387