0000141

142

B. Wojewska-Wójcik, H. Kisielnicka, M. Kozielecka

OMÓWIENIE

Znajomość postaci klinicznych bólów związanych przyczynowo ze zmianami patologicznymi w odcinku szyjnym kręgosłupa ma dwojakie znaczenie. Można rozpatrywać je jako czynnik prowadzący do niezdolności do pracy, gdyż częstość ich występowania w badanym materiale jest znaczna. Można też rozpatrywać ich znaczenie kliniczne, sygnalizujące możliwość wystąpienia innych trwałych, miejscowych i odległych objawów związanych z zaburzeniami w krążeniu mózgowym i rdzeniowym, a także wynikających z uszkodzenia obwodowego układu nerwowego, i z zakłóceniem czynności układu wegetatywnego.

Przedstawione postacie zespołów bólowych w korelacji z badaniami rtg i dynamiką procesu chorobowego pozwalają na zaliczenie zespołu naczyniowego do najcięższej postaci bólów szyjnego odcinka kręgosłupa. Następne miejsce zajmuje zespól bólów neurogennych. W obu tych postaciach istnieją już objawy uszkodzenia układu nerwowego, a częstotliwość nawrotów przemawia za niebezpieczeństwem progresji zmian. Przemawia za tym także wynik badania radiologicznego.

Postać skeletogennych bólów oraz postać mieszana to dwie najliczniejsze grupy chorych kwalifikujące się do objęcia szczególnie energiczną profilaktyką, by powstrzymać lub opóźnić przejście tych chorych do wyżej omówionej grupy neuro- i angiogennych bólów odcinka szyjnego. Na szczególną uwagę zasługują ci chorzy, u których mieszane klinicznie zespoły bólowe powtarzały się z dużą częstotliwością, co może świadczyć o niepełnym leczeniu i współistnieniu egzogennych czynników sprzyjających nawrotom.

WNIOSKI

1.    Bóle związane ze zmianami w szyjnym odcinku kręgosłupa szyjnego występują u 11% chorych.

2.    Najczęstsze są mieszane zespoły bólowe, a najrzadsze bóle angiogenne.

3.    Angiogenne i neurogenne bóle są wyrazem najbardziej zaawansowanych zmian chorobowych i stanowią najcięższą postać bólów szyjnego odcinka kręgosłupa.

4.    Istnieje możliwość przechodzenia jednej postaci klinicznej bólów szyjnego odcinka kręgosłupa w drugą, zwykle o przebiegu cięższym.

5.    Poszczególne postacie kliniczne bólów szyjnego odcinka kręgosłupa wymagają odmiennego postępowania leczniczego i profilaktycznego.

PIŚMIENNICTWO

1. Bruhl W..- Patofizjologiczne podstawy postępowania w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Reumatologia, 1973, t. XI, 1. — 2. Eljasz L., Krzysztoń-Przekop T.: Ocena wyników skojarzonego leczenia farmakologicznego i wyciągami zespołów bólowych kręgosłupa szyjnego w przebiegu zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających. Neurol. Neu-rochir. Pol. 1975, 10, 701—705. — 3. Francen J. K., Brinzgin W. A.: Skuteczność odchudzająca dietetycznego leczenia chorych z zaburzeniami neurologicznymi w przebiegu zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających kręgosłupa z towarzyszącą otyłością. Jubileuszowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Neurologicznego (streszczenie) 1977, 174—175. — 4. Kreczko R., Łojko B.: Leczenie balneologiczno-usprawniające wrodzonej i nabytej niestabilności oraz zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających kręgosłupa. Chir. Narz. Ruchu Ortop. Pol., 1978, XLIII, 3, 243—249. — 5. Samusik J.: Metody fizykalne w leczeniu zachowawczym choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa szyjnego. Wiad. Lek. T. XXXI, 10, 1978, 681—685. — 6. Żarski S., Styczyński TZagadnienie rozpoznawania i leczenia spondylozy szyjnej. Reumatologia 1974, t. XII, 4, 395—399.