0000110 (4)

Barbara Wojewska-Wójcik, Kazimierz Szawiowski, Wiesława Nyka, Maria Kozielecka

SYMPTOMATOLOGIA ZESPOŁÓW BÓLOWYCH Z PRZECIĄŻENIA DOLNEGO ODCINKA KRĘGOSŁUPA U NIEKTÓRYCH GRUP „PRACOWNIKÓW MORZA"

z Zakładu Rehabilitacji Instytutu Chorób Układu Nerwowego i Narządów Zmysłów AM w Gdańsku Kierownik: doc. dr hab. med. K. Szawiowski

„Bóle krzyża" obejmują złożony symptomatologicznie zespół kliniczny uwarunkowany różną etiopatogenezą, w którym wiodącym objawem jest ból. Jed-dną z przyczyn występowania bólu jest przeciążenie dolnego odcinka kręgosłupa. Częstość zmian chorobowych w okolicy lędźwiowo-krzyżowej wiąże się ze specyficzną budową i funkcją tego odcinka kręgosłupa, z czego najważniejsze to:

—    największe obciążenie statyczne, będące następstwem przyjęcia pionowej postawy ciała, pogłębiane często przez wymuszone sytuacyjne ustawienia tułowia, np. w czasie pracy,

—    brak zrównoważenia sił mięśniowych (mięśni przykręgoslupowych oraz brzucha, pośladkowych i miedniczno-udowych),

—    większa fizjologiczna ruchomość niż w pozostałych częściach (z wyjątkiem okolicy szyjnej),

—    nieomal nieruchome połączenie w stawach krzyżowo-biodrowych z obręczą kończyny dolnej, w odróżnieniu od luźnego połączenia obręczy kończyny górnej,

—    wypełnienie kanału kręgowego (u dorosłych) korzeniami nerwowymi otoczonymi workiem oponowym (ogon koński),

—    utrudniony odpływ krwi ze względu na specyficzną budowę żył,

—    bliskie sąsiedztwo narządów wewnętrznych jamy brzusznej oraz miednicy małej,

—    najczęstsze umiejscowienie wad wrodzonych kręgosłupa.

Lokalizację przyczyn „bólów krzyża” ilustruje rycina 1.

Z klinicznego punktu widzenia spotykamy się z zespołami objawów uzależnionych od lokalizacji (wewnątrzkanałowej lub zewnątrzkanałowej) pierwotnych zmian chorobowych. W pierwszym przypadku przeciążenie prowadzi najczęściej do wypadnięcia lub uwypuklenia jądra miażdżystego na skutek uszkodzenia pierścienia włóknistego krążka międzykręgowego, co powoduje ucisk na struktury zawarte w kanale kręgowym. Zespół ten objawia się klinicznie rwą korzeniową wysoką, związaną z poziomem uszkodzenia. W drugim przypadku najczęstszą przyczyną bólu jest ostre lub przewlekłe uszkodzenie mięśni, więzadel i stawów międzykręgowych, a nawet kręgów. Klinicznie sprowadza się to do rozlanych bólów lędźwiowo-krzyżowych i powstaje obraz lum-balgii lub sakralgi. Wtórny ucisk na nerwy rdzeniowe, sploty lub nerwy obwodowe powoduje zespół rwy niskiej (ryc. 2).