0258

wektor W mający tę właściwość, że jego rzuty na ramiona trójkąta Einthovena dają odpowiednio wektory R„ R„, R_ni. Tak zdefiniowany wektor W nazywa się głównym wektorem elektrycznym serca. Nazywa się go też niezbyt ściśle „wektorem napięcia” serca, nieściśle dlatego, że napięcie nie jest wektorem, a skalarem. Wektor elektryczny serca W zmienia swoją wartość, jak i kierunek w zależności od tego, które z załamków elektrokardiogramu w danej chwili ten wektor tworzą. Kierunek wektora W wyznaczony

Ryc. 13.16. a — Elektrokardiogramy dla odprowadzeń /, //, ///; wyjaśnienie konstrukcji głównego wektora elektrycznego serca W w chwili odpowiadającej zalamkowi R; b — wyjaśnienie powstawania pętli QRS wektokardiogramu płaskiego.

przez wektory R„ R„, R_m, odpowiadające zalamkowi R, zgadza się w przybliżeniu z anatomiczną osią serca. Elektrokardiografia potrafi na tej zasadzie w przybliżeniu określić anatomiczne położenie serca.

Bijące serce można, jak już wspomniano, uznać w przybliżeniu za zmienny w czasie dipol elektryczny. Ten makroskopowy dipol jest wynikiem nakładania się wielu dipoli

mikroskopowych, za jakie podczas pobudzenia uważać można włókna mięśniowe tworzące mięsień sercowy. Część pobudzona włókna stanowi ujemny, a nicpobudzona dodatni biegun takiego mikrodipola (ryc. 13.17). Wypadkowa tych dipoli w danej chwili stanowi główny wektor elektryczny serca W. Wyznaczając metodą przedstawioną na ryc. 13.16zz wektor elektryczny serca dla różnych chwil, odpowiadających różnym załamkom clektrokardiogramów, koniec wektora zakreśli krzywą zwaną wektokardiogramem. Rycina 13.166 wyjaśnia powstawanie lak zwanej pętli QRS wektokardiogramu. Podobnie można otrzymać Ryc. 13.17. Pobudzone włókno mięś- jeszcze dwie pętle odpowiadające odpowiednio załam-niowe jako dipol elektryczny.    kom, jedna P, a druga T. Obrazy pętli wektokar-

265