0268

gdzie:

c — stężenie gazu w cieczy,

p — ciśnienie cząstkowe gazu nad cieczą,

a — współczynnik rozpuszczalności gazu, zwany też współczynnikiem absorpcji.

Współczynnik a zależy od rodzaju gazu i cieczy, od temperatury (maleje ze wzrostem temperatury) oraz ciśnienia gazów nad cieczą. Jednostka, w jakiej wyrazi się a, zależy od wyboru jednostek stężenia i ciśnienia. Stężenie gazu wyraża się najczęściej stosunkiem objętości V_g, jaką gaz rozpuszczony zajmowałby w warunkach normalnych, do objętości V cieczy, czyli c = V_g/V. Wtedy, wyrażając ciśnienie gazu w atmosferach, a objętość w litrach, byłoby [a] = j-atm^-1 = atm^-1; w układzie SI : [a] = Pa^-1. Współczynniki rozpuszczalności gazów oddechowych w wodzie podaje tab. 14.1.

Tabela 14.1

Współczynniki rozpuszczalności gazów oddechowych

	Tempe ratura OC	( Pa-^1	^2 atm-^1	> Pa^1	' atm^-1	CO, Pa-^1 atm ^1
w wodzie	20	3,10 ■ 10 ^7	0,0310	1,64 ■ 10-^7	0,0164	8.78 • 10-^7	0,878
	30	2,60 • 10-^7	0.0262	1,38 • 10-^7	0,0138	6,65 • 10-^7	0.665
W osoczu	30	2,2 • 10-^7	0,022	1,1 -10-^7	0,011	5,11 • 10 ^7	0.511

Dla przykładu, ciśnienie cząstkowe tlenu w powietrzu wynosi 0,2 • 10⁵ Pa, więc w jednym litrze wody o temperaturze 20°C rozpuszcza się 0,006 1 tlenu (warunki normalne), azotu natomiast 0,0131. W wodzie stosunek objętościowy tlenu do azotu wynosi więc 1 : 2, zamiast jak w powietrzu 1 :4. Czytelnik domyśli się. jakie to ma znaczenie dla życia w wodzie.

Jako miarę ilości gazu rozpuszczonego w cieczy podaje się po prostu ciśnienie cząstkowe tego gazu w warunkach równowagi, co jest dopuszczalne przy stałym ciśnieniu oraz stałej temperaturze.

Wracając do wymiany gazów w płucach, podczas wdechu do płuc dostaje się około 0,5 1 powietrza. Z tego 0,12 1 pozostaje w przestrzeni martwej (drogach oddechowych: tchawicy, oskrzelach, oskrzelikacli), pozostałe 0,38 1 miesza się z powietrzem w przestrzeni czynnościowej zalegającej płuca. Skład powietrza w pęcherzykach różni się w związku z tym od składu powietrza atmosferycznego. Także powietrze wydechowe zmienia skład w stosunku do pęcherzykowego, miesza się ono bowiem z powietrzem w przestrzeni martwej, zmniejsza się stężenie C0₂, a zwiększa 0₂.

Tabela 14.2 podaje dla porównania ciśnienia cząstkowe gazów w powietrzu atmosferycznym, pęcherzykowym, wydechowym oraz we krwi tętniczej i żylnej.

Ciśnienie cząstkowe pary wodnej nie zmienia się w płucach i krwi, gdyż. jest to para nasycona, której prężność od objętości nie zależy.

Porównanie ciśnień cząstkowych gazów oddechowych w powietrzu atmosferycznym,

18* 275