056 057

Rozdział V

tamy całego kraju, a Minister Finansów poczynania finansowe innych resortów. Ustawa 11997 roku o działach administracji rządowej wyróżnia 32 działy.

TResort tworzą wyodrębnione działy administracji państwowej, kierowane przez członkajządu (np. resort Obrony Narodowej. Spraw Wewnętrznych 1 Administracji. Kultury I Dziedzictwa Narodowego. Edukacji Narodowej i Sportu. Gospodarki). Podział na resorty ulega zmianom w zależności od różnorodnych potrzeb. Np. w 1949 roku podzielono resort przemysłu i handlu, i w latach następnych funkcjonowało wiele resortów mieszczących się w polu działania dawnego resortu, m.in. handlu zagranicznego, handlu wewnętrznego, hutnictwa, górnictwa, przemysłu chemicznego. przemysłu ciężkiego, przemysłu drobnego i rzemiosła, przemysłu drzewnego i papierniczego, przemysłu lekkiego, przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych, przemysłu maszynowego, przemysłu materiałów budowlanych, przemysłu motoryzacyjnego, przemysłu spożywczego, budownictwa, energetyki, gospodarki materiałowej i paliwowej. W1987 roku utworzono resort przemysłu. Od 1991 roku funkcjonował resort Przemysłu i Handlu. Od 1945 roku tylko trzy resorty nie zmieniły nazwy (Sprawiedliwości. Spraw Zagranicznych, Obrony Narodowej). Problemy szkół wyższych mieściły się od 1944 roku w resorcie.- Oświaty: Oświaty i Wychowania-, Szkolnictwa Wyższego; Szkól Wyższych i Nauki: Nauki i Szkolnictwa Wyższego; Nauki. Szkolnictwa Wyższego i Techniki, a od 1987 roku w resorcie Edukacji Narodowej.

W organizacji Rady Ministrów mają mie|sce częste zmiany. Dnia 1 stycznia 2000 roku w skład Rady Ministrów wchodzili: premier (integracja europejska) oraz ministrowie: Finansów (budżet, finanse publiczne. Instytucje finansowe): Pracy 1 Polityki Społecznej (praca, zabezpieczenie społeczne): Spraw Wewnętrznych i Administracji (sprawy wewnętrzne, administracja publiczna, wyznania, budownictwo i architektura): Transportu i Gospodarki Morskiej (gospodarka morska, transport, turystyka): Łączności (lącznośC): Zdrowia (zdrowie)-. Środowiska (środowisko, gospodarka wodna): Rolnictwa i Rozwoju Wsi (rolnictwo, rozwój wsi. rynki rolne); Kultury i Dziedzictwa Narodowego (kultura i dziedzictwo narodowe); Edukacji Narodowej (oświata i wychowanie. szkolnictwo wyższe, kultura fizyczna i sport): Nauki - Przewodniczący KBN (nauka)-. Skarbu Państwa (Skarb Państwa); Gospodarki (gospodarka, rozwój regionalny. gospodarka przestrzenna 1 mieszkaniowa); Sprawiedliwości (sprawiedliwość): Obrony Narodowej (obrona narodowa)-. Spraw Zagranicznych (sprawy zagraniczne). Ponadto w skład Rady Ministrów wchodzą tzw. ministrowie nledzlalowl - szef Rządowego Centrum Studiów Strategicznych oraz koordynator służb specjalnych. Szczegółowy zakres działania ministra ustała Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia.

W podziale resortowym wyróżnić można elementy tradycyjne (np. obrona, sprawiedliwość. sprawy zagraniczne, wewnętrzne) oraz nowsze (np. sprawy socjalne, kulturalne, komunikacyjne), inne podziały uwypuklają elementy władcze (występujące np. w resorcie spraw wewnętrznych) i gospodarcze (np. w resorcie przemysłu chemicznego). choC można zauważyć, że w resorcie Ochrony Środowiska. Zasobów Naturalnych i Leśnictwa te dwa elementy dosyC wyraźnie się splatały. Następne

podziały wyróżniają resorty funkcjonalne (np. Finansów), działające na rzecz całej administracji w państwie i działające wyłącznie na rzecz swojego zakresu działania (np- Hutnictwa). Inne podziały podkreślają istnienie resortów gospodarczych (np. przemysłu), technicznych (np. komunikacji). socjalno-oświatowych (np. Edukacji. Zdrowia i Opieki Społecznej. Pracy i Polityki Socjalnej) oraz realizujące pozostałe zadania państwa (np. Obrony Narodowej. Spraw Wewnętrznych).

£Wśród zasad działania podmiotów administracji można wyróżnić przede wszystkim zasady demokratyzmu i praworządności, centralizacji i decentralizacji, hierarchicznego podporządkowania, nadzoru i kontroli/

^Demokracja jest formą ustroju państwa uznającą wolę większości obywateli za źródło władzy. Jest formą zakładającą zapewnienie swobód i praw obywatelskich, a Jednocześnie metodą rządzenia i szukania kompromisu, łączenia wolności i posłuszeństwa. ochrony określonych praw ludzkich, zapobiegania dyktatowi większości ltd JZasady demokratyzmu wynikają z elementarnych i powszechnie uznawanych w cywilizowanym śwłecie wartości, takich jak np. wolność czy tolerancja. Demokracja to m.in. stwarzanie warunków do autentycznego i dobrowolnego uczestnictwa w życiu publicznym, liczenie się sprawujących władzę z interesami obywateli oraz odpowiedzialność rządzących przed rządzonymi, a także zapewnienie wolności osobistej, politycznej 1 gospodarczej. Ustrój demokratyczny to oparcie rządów naprawie. Organy wykonujące administrację publiczną muszą te zasady uwzględniać, zarówno w budowie struktur, jak I w metodach działania, a cały szereg aktów normatywnych (regulujących np. problematykę wyborów, stosunku organów uchwałodawczych do wykonawczych, referendum i konsultacji, udziału organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym, skarg i wniosków, samorządu ltd.) stwarza podstawy prawne realizowania zasady demokratyzmu.

Aparat administracyjny jest zobowiązany do stwarzania atmosfery i warunków umożliwiających realizację Konstytucji, stwierdzającej, że Rzeczpospolita Polska fest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

Powyższe sformułowanie Konstytucji łącznie z artykułem mówiącym, że przestrzeganie praw RP Jest podstawowym obowiązkiem każdego organu państwa, a wszystkie organy władzy i administracji państwowej działają na podstawie przepisów prawa, wiąże aparat administracyjny. Pełne podporządkowanie administracji prawu jest jedną z istotnych zasad organizacji i działania współczesnego cywilizowanego państwa. Odnosi się to nie tylko do przepisów ustrojowych regulujących organizację i strukturę administracji, ale także do przepisów materialnych i proceduralnych oraz w określonym zakresie do przepisów tzw. prawa wewnętrznego administracji.

Działanie administracji na podstawie i w ramach prawa jest podstawową zasadą praworządnego państwa, a poczynania podmiotów wykonujących administrację publiczną I stojących na straży praworządności podlegają różnym formom rozbudowanej kontroli, czego charakterystycznym przykładem jest orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego. Państwo prawa jest organizacją zapewniającą bezpieczeństwo wobec dowolności ocen i rozstrzygnięć oraz arbitralności czy niechęci rządzą-

57