100591

Oętecalnc

Próg

opłaca mości— wy do być*

Złoża udentyfi-*•— kowane	Zło2a niezidentyfi^ ■*“ kowane “**
Złota	Złoża --
dostępne	per spekty-
	wierne
I Ulepszone technologia wydobycia 1 1 e| f	Całość złóż

Malejąca

opłacalność

I

Posn%ci mepewnoić—-geologiczna

Ryv 11 ScJwcat McEfoya

czas* wnosi ccn sumę iie tak gwałtowny, ze kontynuacja odpowiedniego zaopatrzenia bedne coraz injdmejca.) Dla szeregu ważnych materiałów czas połowicznego wyczerpana są zasobów jest porównywalny z długością z>cia twtd^g a przNkUd 4U srebn. c>ny. wnliramu. cynku. ołos>ru i rtęc>

*”* ^{W 111} »■*. JA «lazo. aluminium czy ^ **“«« ceramik i szkieł, wysicpuja ptAncbooma. Ki    ^awWmcaro wykładniczego wzrostu za-

kiikusct Ulach    ^    PQ*o«v obccn\ch dopiero p°

TABUCAls

mouruałęy, + QJ/_t

Wydobycie surowców wymaga energii (tabl. 2.5). W miarę wyczerpywania Się złóż - miedź jest tu doskonałym przykładem - koniecznością staje się przeróbka rudy mniej bogatej, więc coraz więcej energii zużywamy na jej wydobycie z ziemi, kruszenie urobku i wzbogacenie, aby w końcu otrzymać miedz metaliczną. 1 wtedy właśnie energia staje się czynnikiem decydującym o kosztach produkcji. W tablicy 2.5 pokazano jak gwałtowny spadek zasobów rud bogatych w miedź wpłynął na wzrost udziału energii w kosztach jej wydobycia

Przewidywania na przyszłość

Jak mamy sprostać brakom materiałów inżynierskich w przyszłości'* Jedna droga jest oczywista:

Oszczędne projektowanie

Wiele obecnych konstrukcji zużywa więcej materiałów mź to potrzebne lub stosuje materiały, których jest coraz mniej, choć inne, występujące obficiej, spełniałyby te same funkcje równie dobrze Dobrym przykładem mogą być wymagania właściwości powierzchni (np mały współczynnik tarcia lub odporność na korozję), które mogą być zaspokojone przez naniesienie cienkiej warstwy powierzchniowej na pospolity, występujący obficie materiał zamiast wykonywania całej części z materiału, którego zasoby występują na Ziemi w zdecydowanie ograniczonych ilościach Inną drogą przystosowania się do spodziewanych braków jest

Stosowanie zamienników

Prawic zawsze użytkownik żąda właściwości, a mc konkretnego materiału. Często więc możemy zastąpić dotychczas stosowany materiał innym, bardziej dostępnym, choć zwykle towarzyszą temu dodatkowe koszty (nowe metody przetwarzania, nowe sposoby łączenia itp.). W rozdziale 1 podaliśmy przykład zamiany kamienia i drewna na stal i cement. Polietylen w dużym stopniu wyparł miedz z instalacji wodociągowo-kanalizacyjnych, polimery zastąpiły drewno i metale w przedmiotach domowego użytku, a na przewody elektry czne zaczęto stosować aluminium zamiast miedzi

Istnieją oczywiście banery technologiczne, które uniemożliwiają swobodną zamianę jednego materiału na inny. Nic możemy zastąpić platyny w katalizatorach. ciekłego helu jako medium chłodzącego czy, na razie, srebra w ma-tenałach fotograficznych. Inne zamiany, jak np wolframu na włókna żarówek, wymagałyby stworzenia zupełnie nowych technologii i zabiorą z pewnością lat Wreszcie na nowe materiały, na które zamieniono stare, zwiększy się wkrótce zapotrzebowanie i doprowadzi do wyczerpania się i tych zaso-