100i78

Przebudowa merystemu wierzchołkowego pędu z wegetatywnego na generatywny jest u wielu roślin zjawiskiem zachodzącym niejako automatycznie po osiągnięciu przez roślinę odpowiedniego stopnia rozwoju wegetatywnego. Są jednak gatunki, które do inicjacji kwitnienia wymagają pewnych szczególnych warunków środowiska. Do warunków tych należą stosunek długości dnia do nocy lub okresowa niska temperatura. Są więc rośliny, które zakwitają dopiero wtedy, gdy przez pewien czas dzień (a więc okres światła) jest dłuższy od pewnej wartości krytycznej. Są to tzw. rośliny dnia długiego, kwitnące latem — należą do nich np. szpinak i niektóre zboża. Inne rośliny, zwane roślinami dnia krótkiego, wymagają do kwitnienia, aby przez pewien czas dzień był krótszy od pewnej wartości krytycznej — należą tu np. kwitnące jesienią złocień ogrodowy {Chrysanthemum indicum) i rzepień (Xanthium pensyhanicum).

Są też gatunki, u których inicjacja kwitnienia możliwa jest tylko wówczas, gdy zostaną poddane w określonym stadium rozwojowym (np. zarodka, młodej siewki lub rośliny o wzroście dobrze zaawansowanym) przez pewien czas działaniu chłodu. Należą tu np. zboża ozime i rośliny dwuletnie.

Jak już była o tym mowa w poprzednim rozdziale, kwiat można traktować jako skrócony pęd zarodnionośny, którego części ulegają różnym modyfikacjom i związane są mniej lub bardziej z rozmnażaniem płciowym (rys. 5.43). Oś kwiatowa jest silnie skrócona, często bywa poszerzona, płaska, wypukła lub wklęsła. Nazywa się ją dnem kwiatowym. Na dnie kwiatowym osadzone są boczne części kwiatu, tj. działki kielicha i płatki korony (tworzące razem okwiat), pręciki oraz owocolistki zrastające się w słupek.

owocolistki (zrośnięte w słupek)

płatek

korony

działka

kielicha

dno kwiatowe

dno

kwiatowe

płatek

korony

słupek

działka

kielicha

\ . pręcik

mmm

Hg

slboP.

Ki

UW

e siadi

toni na P^r

Arójnyn

kor

I ddorop1a^stoV

* koronie bs obficie barwr

Rys. 5.43. Schematy budowy kwiatu u okrytozalążkowych. A — części kwiatu w przekroju podłużnym, B — oglądane z góry, z widocznym międzyległym ułożeniem kolejnych członów

Części te osadzone są na dnie kwiatowym spiralnie lub w postaci okółków. Układ spiralny uważany jest za bardziej prymitywny i występuje tylko u niektórych okrytozalążkowych (np. u magnolii). Znacznie częstszy jest układ okółkowy. Liczba okółków bywa różna, w kwiatach obupłciowych występuje zwykle 5 okółków: 2 okółki okwiatu, 2 okółki pręcików i 1 okółek owocolistków. Liczba członów w obrębie okółka jest zwykle niewielka i wynosi najczęściej 2, 3, 4 lub 5. Układ członów kwiatowych w następujących po sobie okółkach jest najczęściej międzylcg*

nrtę