IMGT40

Ryc. 56. Schemat izolacji merystemu wierzchołkowego od jego podstawy w wierzchołku wypukłym (A) i płaskim (B); wg Hejnowicza 1980: 11 czaszowata powierzchnia ograniczająca merystem z góry i z dołu, 2 i płaszczyzny cięcia podczas izolacji merystemćw z zawiązkami najmłodszych liści

Tabela 6. Eksplantaty pierwotne i wtórne, wykorzystywane do zapoczątkowania regeneracji roślin w warunkach in vitro

Eksplantaty pierwotne i ex wVo	Eksplantaty wtórne - ex vitro
Wierzchołek pędu merystem	Wierzchołek pędu lub pąk merystem
Nasiono wyizolowany zarodek	Komórka lub protoplast embrioid
Pąk kwiatowy osadnik koszyczka	Kalus protokorm
Pylnik ziarno pyłku	Pęd główny fragment pędu
Fragment szypułki fragment szypuły	Międzywęźle fragment korzenia
Płatek korony kwiat języczkowaty	Liść blaszka lub ogonek liściowy
Łuska cebuli fragment łuski	Cebula fragment łuski
Wycinek bulwy wycinek kłącza	Bulwa fragment bulwy

Izolacja merystemu jest dość trudna i często zawodna. W praktyce wykorzystuje się częściej całe wierzchołki wzrostu, złożone z merystemu i 2-3 zawiązków liści, albo najmłodsze pąki boczne zawierające mery-stemy kątowe.

Z rodzajem eksplantatu wiąże się zagadnienie stabilności genetycznej, wyrażające się brakiem zmienności somaklonalnej u roślin zregenerowanych /n vitro.

Stabilność genetyczna jest zapewniona, gdy eksplantatami są meryste-my (ewentualnie całe wierzchołki wzrostu lub pąki kątowe), nasiona lub wyizolowane z nich zarodki. Stabilność genetyczna jest niepewna, gdy eksplantatami są fragmenty roślin tworzące organy przybyszowe (pędy lub zarodki somatyczne), tkanka kalusowa, zawiesina komórek lub protoplasty.

Ogólnie przyjmuje się, że charakterystyczna dla danego gatunku liczba chromosomów występuje w komórkach merystematycznych, natomiast inne, zróżnicowane tkanki somatyczne większości gatunków roślin, zwierają komórki o zmienionej liczbie chromosomów.

5. Etapy mikrorozmnażania

0.    Etap wstępny

1.    Inicjacja kultury in vitro

-    izolacja eksplantatu

-    inokulacja eksplantatu

-    restytucja rośliny

II.    Namnażanie zregenerowanych roślin

III.    Ukorzenianie mikrosadzonek

IV.    Adaptacja do warunków in vivo

Etap wstępny obejmuje wybór rośliny matecznej i jej przygotowanie in vivo do pobierania eksplantatu.

Przygotowanie polega na uwolnieniu rośliny matecznej od chorób i szkodników, oberwaniu lub odcięciu organów utrudniających dostęp do miejsca izolacji eksplantatu oraz odtłuszczeniu rośliny przez zanurzenie w roztworze szarego mydła lub w 70% alkoholu etylowym (na kilka sekund).

Etap pierwszy obejmujący izolację i inokulację eksplantatu oraz restytucję pędu trwa 4-8 tygodni.

4 Izolacja eksplantatu połączona jest z jego zewnętrzną sterylizacją. Tylko merystem jest wolny od endogennych patogenów. Inne eksplantaty miewają patogeny wewnątrz tkanek, ale nie ma sposobu na ich pozbycie się, a antybiotyków do przeprowadzenia całkowi-