DSCN6409 (Kopiowanie)

łuski pączkowe

młody liść

merystem

wierzchołkowy

pączek wierzchołków

Ryc. 7-75. Fragment łodygi rośliny drzewiastej (u dołu. wielkość naturalna) oraz schemat budowy pąka wierzchołkowego (u góry. pow. ok. 10 x) (JD).

łusek pączkowych liście rozwijają się i powiększają, do osiągnięcia swych ostatecznych rozmiarA* W okresie wczesnego rozwoju liście zawierają tkanb mcrystematyczną (np. merystemy brzeżne), ksczwn^, odbywa się też dzięki pochłanianiu wody. rozwiniętych liści nie ma tkanki merystematycją^ i dlatego ich uszkodzenie praktycznie uniemożlinj, regenerację. Wyjątek stanowią liście traw i niektórych paprotników, które posiadają tkanki twórcze; dlatego np. koszenie (lub wyjadanie przez zwierzy roślinożerne) trawnika nie powoduje jego zniszczeń lecz - przeciwnie - sprzyja wzrostowi trawy konkurencyjne, szybko rosnące i większe rośliny dwuliścienne nie mogą regenerować uszkodzonych liści. Liście żyją zazwyczaj krótko: zależnie od sezon wegetacyjnego od kilku tygodni (rośliny pustynne) do kilku miesięcy (drzewa i krzewy liściaste, większej roślin zielnych). Jedynie wiecznie zielone rośliny iglaste zastępują stare liście nowymi co 3-4 lata (podobnie niektóre wiecznie zielone rośliny liściaste, np. ognik, mahonia, bukszpan).

Układ liści na łodydze nazywamy ulistnieniem. Ulistnienie może bvćskretoleyle (gdy liściepo przeciwnych stronach łodygi wyrastają na różnych wysokościach - np. jabłoń; linię łączącą nasady liści nazywamy wówczas spirala zasadnicza), naprzeciwległe (liście po przeciwnych stronach łodygi wyrastają na tej samej wysokości - np. jeżyna, goździk) i okółkowe (liście wyrastają wokół łodygi a tej samej wysokości - np. rododendron). Typ ulistnienia oraz kształ liścia sąjednymi z najważniejszy^ cech gatunkowych danej rośliny.

Typowy liść rośliny dwuliściennej nazywamy liściem właściwym. Jest on zbudowany zogonb liściowego i blaszki liściowej, która może być pojedyncza lub złożona. Ogonek łączy się z łodyg przez nasadę liściowa (wytwarzającą czasem przylistki lub pochwę). Istnieją też liście siedzące, to znaczy nie posiadające ogonka (np. liście rojnika). W ogonku przebiegają wiązki przewodzące, łączące się z wiązkami przewodzącymi łodygi i rozdzielające w blaszce liściowej, gdzie twoiząnerwack (unerwienie) liścia. Wielkość liści może wahać się od 0,5 cm do 20 metrów.

W budowie histologicznej liścia wyróżnić możemy kilka tkanek. Tkankę okrywającą stanowi skórka lepi derma), której bezbarwne i przeźroczyste dla światła komórki wydzielają kutyne o budów* lipidowej, stanowiącą warstwę nieprzepuszczalną dla wody. Wymiana tlenu, dwutlenku węgla i jffl)

kutikt/fa

skórka

miekisz

palisadowy

łyko

drewno

skórka

młęłrisT

asymilacyjny

szparka

B *-

Ryc. 7-76. A. Budowa anatomiczna liścia (fragment w pow. ok. 50x); B. Schemat przekroju t^M/"

po***

igły sosny (pow. ok. 80 x) (JD).