10935421�9491713417004!4326249 o

jak usytuowanie opisu obłoków z Pana Tadeusza na obrazie Magritte’_a Wielka rodzina czy cytatu z Szekspira na obrazie również Magritte’a pt Skowronek (kl. VII). Współgranie tych niezależnie od siebie powstałych tek- I stów jest tak ewidentne, że zestawienie zaciera ich rzeczywistą osobność. Tu podręcznik ustanawia, tworzy nie istniejącą w istocie, tj. „za porozumieniem autorów”, tożsamość, sugeruje przełożenie sensówfZyskuje przy tym każdy z autorów, przede wszystkim dlatego, że zestawienie wzbudza niebywałe emocje. Dzięki niemu teksty po prostu zostają zauważone, stają się ważne -i to naprawdę nie jest mało w świecie agresywnej kultury masowej.

Istnieją dalej w opisywanych podręcznikach zestawienia tekstów traktowanych jako równorzędne wobec siebie, lecz obliczone przy tym na analizę porównawczą, która pozwala odkryć jakieś ich zależności. W takich układach występują na przykład List do ludożerców i Różewicza i fragment z Listu do Galatów św. Pawła (kl. VI) albo Koncert* życzeń Różewicza i Ulcrzeslowienie Wróblewskiego (kl. V).

Na analizy porównawcze obliczone są również zestawienia tego typu, jak zastosowane w przypadku tekstów z rozdziału Wyobraźnia na przetartych szlakach (kl. VI). Te akurat pozwalają kształcić podczas lektury utworów stosownych dla dziecięcego odbiorcy pojęcie konwencji — dostarczając i najpierw przykładów, które traktują konwencje serio, a potem takich, które uczą do nich dystansu. I znów prześledźmy tytuły sekwencji, by zauważyć, że ani za wczesne stosowanie definicji, ani odwlekanie do późnych klas licealnych obserwacji pewnych trudnych przecież problemów, nie jest konieczne. Przedmiot zainteresowania teorii uwidacznia się bowiem niejako sam, właśnie poprzez kumulację kontekstów. Mamy tu sekwencje: Świat westernów, Z piracką flagą na maszcie, Pod znakiem płaszcza i szpady, Historie o niezwykłych rabusiach, Detektywem może być Icażdy. Wystarczy teraz zauważyć, że fragmentom powieści Winnetou, która wyznacza konwen-. cję, towarzyszy historia napadu piratów na czerwonoskórych z Piotrusia Pana, w której ta właśnie konwencja staje się przedmiotem zabawy, albo że tak typową literaturę o piratach, jaką stanowi twórczość Sabatiniego, kontrapunktuje Leśmianowa wizja kobiet piratek z Przygód Sindbada Żeglarza,ty jasna stała się zarówno potrzeba analizy porównawczej wskazywanych tekstów, jak i ich kontekstualna funkcja.

Stosowane są ponadto w To lubią! zestawienia kontekstowe zależne od siebie wprost, gdzie jeden tekst jest po prostu ilustracją do innego (zob. choćby kolorowy rysunek Szancera do Królowej Śniegu

Andersena— kl.IV) albo jego interpretacją (w takiej funkcji pojawiają się na przykład plakaty Pągowskiego i Lenicy do Balladyny czy plakaty pągowskiego i Szaybo do Romea i Julii — kl. VII).

Wprowadza się też konteksty-podręcznikowe komentarze (por. powiększone i w lustrzany sposób powielone zdjęcie wysadzanego klejnotami przedmiotu jako tło podłożone pod tekst mitycznej opowieści o królu Midasie — kl. V) czy pewne rysunki prasowe wykorzystane jako podpowiedź możliwości syntetycznego ujęcia idei jakiegoś dominującego tekstu (por. choćby rysunek Tabaki w zestawieniu z wierszem' Różewicza oblicze ojczyzny — kl. V — lub rysunek tej samej autorki — rodzaj tańca na paragrafach — w zamknięciu fragmentu obrazującego posiedzenie sądu z Alicji w Krainie Czarów — kl. VII). Już z tych przykładów widać, że czasem są to komentarze, które służą wyzwoleniu refleksji na temat przedstawiany przez tekst główny.

Czasem jednak kontekst służy wyraźnie wartościowaniu zjawisk, które występują jako równorzędne (zob. plansza Spektakle : zwykłe i niezwykłe — kl. VII). Między innymi w funkcji zaproszenia do komentującej refleksji występują też często plansze-metaforyczne syntezy problematyki poszczególnych rozdziałów (zob. na przykład reklamową fotografię wysadzanego diamentami zegarka na wejściu do rozdziału Czas na wagę złota — kl. VI, rysunek zakutego w barwną zbroję rycerza osadzonego na telewizyjnym kole fortuny przed rozdziałem skoncentrowanym na ukazywaniu modyfikacji, którym podlega silnie skodyfikowana w kulturze rola — Życie wyznacza role — kl. VII, zmultyplikowane w rodzaj taśmy filmowej fotogramy zamaskowanego i przy tym podnoszącego rękę w geście rozpaczy człowieka, na głowie którego zawsze umieszczony jest człowieczek z bronią celujący w stronę innego — „Przez stulecia po Kainie... ” — kl. VII itd.). Nie trzeba dodawać, że metaforyczność owych plansz pogłębiana jest przez zderzenia z werbalnymi formułami tytułów. Mamy tu więc do czynienia z kontekstowymi zależnościami słowa i obrazu.

Jak wszelkie podręczniki, To lubię! operuje również zestawami „kontekstów-niezbędnikó w”. Są to mianowicie materiały, które dostarczają tylko narzędzi, objaśnień, czasem wręcz kluczy koniecznych dla zrozumienia tekstu usytuowanego centralnie i w podręczniku istnieją wyłącznie ze względu na ten właśnie tekst. Tak obudowana pewnymi d o-kumentami jest na przykład Zaczarowana dorożka Gałczyńskiego (kl. VII), ale również cała, nastawiona na lekturę fragmentów Iliady, sekwencja pt. Któż by słyszał o Troi, gdyby nie Homer (kl. VII).