116 117 3

fi przeżywać radość pod wpływem piękna przyrody, sztuki, satysfakcję sprawia mu samodzielnitt przeczytany wyraz lub zdanie czy rozwiązane zadanie (zagadka, rebus).

Prawidłowy rozwój uczuć jest ważny z tego względu, że są one głównym motywem działania dziecka. Chętnie podejmuje czynności, które wywo-i łują zadowolenie, unika zaś tych, które sprawiają przykrość. Na przykład sześciolatek chętnie myje naczynia po posiłkach, jeżeli rodzice wyrażają za to uznanie, a pochwała sprawia mu satysfakcję. Nato- ’ miast jeśli coś nieumyślnie stłucze przy tym zajęciu i otrzyma za to surową karę, może zniechęcić się do wykonywania prac, które się nie udały.

Przeżywane przez dziecko uczucia wpływają na stan jego zdrowia. Strach, gniew, złość, przykrości osłabiają organizm; staje się on mniej odporny na infekcje, łatwo ulega zmęczeniu. Zależność ta jest { obustronna — przebyte choroby, niedożywienie, przemęczenie wpływają na stan uczuciowości. { Dziecko staje się płaczliwe, łatwo złości się, do- i znaje lęku. Szczególnie groźne dla jego rozwoju jest pozbawienie go miłości i radości, ciągle napię- ] ta atmosfera rodzinna. Radosnego nastroju potrze- I buje ono w takim samym stopniu jak prawidłowego żywienia.

Popatrzmy teraz, jakie uczucia negatywne — j źródło trudności wychowawczych — przeżywa

r

dziecko w okresie przedszkolnym. Podobnie jak we wczesnym dzieciństwie nie obcy mu jest strach, «le inne przyczyny go wywołują. Przedtem bało się UHÓb obcych, zwierząt, nowych sytuacji. Jeśli nie lowarzyszyły im negatywne przeżycia, bezpodstawne lęki mijają, a pojawiają się inne. W okresie przedszkolnym boi się ośmieszenia, utraty osób kochanych, kalectwa. Przy wybujałej fantazji strachem przejmują je postacie baśniowe: czarownica, wielkolud, diabeł itp., czyli twory wyobraźni podsycanej filmami lub bajkami. Stopniowo uczy Hię odróżniania rzeczywistości od fikcji, ale irracjonalne lęki trwają przez cały okres przedszkolny, jeśli jest ono straszone w celu wymuszenia posłuszeństwa.

Często zazdrość jest powodem niepożądanych zachowań. Była o niej mowa w poprzednim rozdziale. Różnica polega na tym, że w okresie przedszkolnym zazdrość jest podbudowana racjami rozumowymi. Dziecko czuje, że rodzice przestali (w jego własnym mniemaniu bądź rzeczywiście) je kochać, a większą miłością darzą jego rodzeństwo, zazdrości rówieśnikom zabawek czy przedmiotów (rower, piłka, narty, wrotki, zagraniczne zabawki), ma nieraz pretensję do rodziców, że ono tego nie ma. Zazdrość jest powodem bójek w przedszkolu lub w klasie zerowej. Dziecko czuje się nieszczęśliwe, jeśli ulubiona pani okazuje wię-

117