page0187

183

w skałach znachodzone, powstały z ziemi z jej materyi ciągli-wej i gęstej pod wpływem ciepła; przyrodnik Scheuchzer opiewał w poemacie pełnym polotu, że w olbrzymim jaszczurze kopalnym z Oeningen odkrył szczątki jednego z owych ludzi niezbożnych, którzy znaleźli śmierć w wodach potopu ^a). Wprawdzie Leonard da Yinci (f 1519) odgadł znaczenie właściwe skamielin, a inteligentny fabrykant paryski Palissy w r. 1580 nawet całą akademię paryską wyzwał na dysputę o naturze skamielin, ale na dobre rozpowszechniać się zaczął pogląd właściwy dopiero z chwilą, kiedy geologię uprawiać poczęli ludzie tej miary, co Werner (-j- 1815), Buch, Murchison, D’Orbigny, Cuvier, Wil. Smith, Humboldt i inni.

Obecnie został już ustalony podział, obejmujący 4 okresy {epoki) a wśród nich 11 (podług innych 13—15) systemów w powstawaniu warstw osadowych. Oto one ²).

I.    Okres archaiczny (ipyzio; = dawny, pierwotny) charakteryzują złoża gnejsu, łupków mikowych, łupków krystalicznych, filitów, spoczywające wraz z marmurem i kw^rarcytem pod naj-starszemi skałami systemu kambryjskiego; nie znaleziono w tych złożach żadnych szczątków organizmów zwierzęcych lub roślinnych, stąd okres ten zwany bywa azoicznym (a privativum, i £toov = zwierzę).

II.    Okres paleozoiczny (izylotio; = dawny, starożytny, i '(<3ov). Obejmuje on systemy:

1)    kambryjski, nazwany tak od gór kambryjskich w księstwie Walii w^T Anglii; zawiera szczątki trylobitów oraz raka dawno wygasłego (Paradoxides bohemicus).

2)    System sylurski (nazwa od Sylurów, szczepu celtyckiego w okolicach dzisiejszej Walii, który stawiał mężny opór Rzymianom) wykazuje pierwiotniaki jak radyolarye, otwornice, gąbki krzemionkowe, korale (grupy Tetracoralia), szkarłupnie (Echi-nodermata), gwiazdy i jeże morskie, mszywioły (Bryozoa), muszle, ślimaki, mięczaki i głowonogie (Cephalopoda, zwłaszcza łodziki: Nautilidao), brak natomiast kręgowców z wyjątkiem

*) Por. Neumayr dz. w. prz., str. 19 nastp.

*) Przytem nadmieniamy, że tutaj nie podajemy dokładniejszego obrazu fauny i flory okresów poszczególnych, bo do tego przedmiotu przyjdzie nam powrócić, gdy będzie mowa o pochodzeniu gatunków.

http://rcin.org.pl