128 129 2

przekorne, robią nie to, co powinny, co się im nu kazuje. Należy starannie zbadać, dlaczego M uparte, może zbyt wiele stosuje się zakazów, kur, a niewiele zachęt czy nagród? Surowa dyscyplinu wyzwala w dziecku chęć przeciwstawiania sltj w obronie własnej niezależności. Im surowsi są ro dzice, tym silniejszy może być bunt dziecka, tym łatwiej można wywołać jego przeciwdziałanie.

W okresie przedszkolnym występuje również agresywność. Charakteryzuje się ona zaczepnoś-cią, skłonnością do bicia innych, dręczenia zwierząt, niszczenia przedmiotów. Niekiedy agresja¹ jest środkiem zwrócenia uwagi na siebie. Jeżeli rodzice są zbyt zaabsorbowani swoimi sprawami i nie poświęcają dziecku należytej uwagi, może ono zaczepnym zachowaniem wymusić ich zainteresowanie sobą. Agresywność jest szczególnie uciążliwa w przedszkolu. Jest ona wyrazem niezaspokojonych potrzeb dziecka. Nauczenie dyscypliny takiego niespokojnego przedszkolaka jest bardzo trudne, wymaga ścisłej współpracy wszystkich dorosłych kontaktujących się z dzieckiem.

TRUDNOŚCI W ROZWOJU SPOŁECZNYM

Życie ludzkie upływa w ciągłych kontaktach z innymi. Człowiek jest istotą społeczną — jego los i powodzenie zależą przede wszystkim od tego, jak potrafi współżyć z ludźmi. Prawidłowe wychowanie powinno przygotować do umiejętnego współżycia i współdziałania. Dziecko uczy się dostosowywać do wymagań i wzorów grup społecznych, duje się stopniowo jednostką społeczną, czyli pra-Hiiie nie tylko przebywać z innymi, ale też bawić dlę i razem wykonywać różne czynności.

We wczesnym dzieciństwie niewielka jest zdolność dzieci do współżycia. Zaznaczono poprzednio, że do trzeciego roku życia nie potrafią one li-rzyć się z potrzebami rówieśników. Jeśli bawią się tuzem, to jednak nie współdziałają ze sobą. W okresie przedszkolnym potrafią już nawiązywać kontakty z rówieśnikami, bawić się przyjmując na niebie role wyznaczone przez grupę.

W procesie uspołeczniania dziecka najpoważniejsze zadanie przypada podstawowej grupie społecznej, jaką jest rodzina, następnie przedszkolu i szkole. Współżycia społecznego dziecko musi się nauczyć, i dlatego rodzina powinna stwarzać mu okazje przebywania w grupie. W omawianym okresie powinno mieć możność zawierania znajomości z ludźmi, a zwłaszcza z rówieśnikami spoza rodziny. Jest to ważne zadanie wychowawcze wobec dzieci, które nie uczęszczają do przedszkola.

Obcując z dziećmi poza rodziną jednostka uniezależnia się od rodziców, uczy się samodzielnie myśleć, podejmować decyzje, przyjmować poglądy

9_Trudności wychowawcze 129