134,135

11 i Im pamiętać, że anglosaskie określenie /i/erarymficism jent pojemniejsze od polnkingij ' llkłedi nla „krytyka literatka” i oznacza de facto „badania literackie".

V lliiink*, The Fbrmalist Critics, „The Kenyon Rcvicw" 1951, nr 1 ), s. 7 j cyt./a; /tiyM tlHł> * < Mury Uff rury Thtory: A Rtader, red. K.M. Newton, HssingNtnke- New York 1119», • Ift Kryiykę tycli zalo/ert przeprowadził k llurke (nazwany przez k M Newtona „Haili linem Nowej Krytyki") w l'mmnlul Cri/hiim //» l^,rin,i/>/n <md l.imil*, | w | i,lnu, Lmhm# luuiyi oh l.Je, l.ilmituir, mu!Melba,!, Berkeley lytiH, a. 4H0 _s<>r, ^

■R»r yk.inie z Północy i Południa

Bu Krytyka (New Criticism) to nazwa obejmująca działalność krytyków uni-( kich, którzy niepodzielnie panowali na amerykańskiej scenie literaturo-■V/(-1 między 1940 a 1970 rokiem³ i stali się głównym (najczęściej negatyw-mk) punktem odniesienia dla wielu kolejnych nurtów badawczych, takich jak Hkinntrukcjonizm, Nowy Historyzm czy culłural criticism. Głównym osiągnię-l|li It orctycznym Nowej Krytyki było odrzucenie subiektywno-impresyjnego ■V biograficznego wzorca krytyki literackiej i zwrócenie uwagi na autonomicz-Htym lość dzieł literackich. Podobnie jak formaliści rosyjscy, którzy swoje kate-Hwypi ;u owywah w ścisłym związku z rozwojem rosyjskiej poezji futurystyczni 1 przedstawiciele Nowej Krytyki związani byli z rozwojem zarówno an-^■Bgi >, jak i amerykańskiego modernizmu'¹. Główni przedstawiciele Nowej w|<i, Gleanth Brooks (1906-1994) i John Crowe Ransom (1888-1974), poili ll /. południa Stanów Zjednoczonych (w latach 1935-1942 Brooks Jkll Pr mi Warren redagowali „Southern Review”) i związani byli z takzwa-Hą agrarną, uzasadniającą gospodarczą autonomię Południa⁵. W latach czter-

Wk>i i" 11 Ilodzi z książki J.C. Ransoma The New Criticism (1941). Trzeba jednak pamię-po ra/ picrws/y została użyta przez amerykańskiego badacza doktryn literaturo-ty 1 b |"i l i I Spingarna w roku 1910 na oznaczenie krytyki, która dzieło sztuki „roz-R«kn dzieło sztuki, doskonałe samo w sobie [complete in itse/f".

literatury Borisa Tomaszewskiego (1925) jest podsumowaniem działalności ro-plłli łom ul i m >w, lak Teorif literatury Welleka i Warrena (1942; wyd. polskie: red. M. Żu-mt,ltum I k 1 vi lu,Warszawa 1976) można uznać za kompendium literaturoznawstwa bli-■kl poglądi mi New Ciiticism. Porównanie obu książek dowodzi, że formalizm rosyjski i New P61 mino wielu kulturowych różnic, są teoriami bliźniaczymi. Świadczy o tym choćby Rh" 11 Im 1 1. ki 1 1 11I.0 dominacji funkcji estetycznej,sformułowana przez R. Welleka, nota-JP*i‘i Im, aktywnego uczestnika Praskiego Kok Lingwistycznego w latach trzydziestych, Wapólpiai ownika Jakobsona. Wellek w czasie wojny kierował Katedrą Anglistyki na »*l Iowa, gdzie spotkał Austina Warrena, współautora Teorii literatury. Książkę tę The <lunie to l.iterary Theory & Criticism, Baltimore 1994, s. 5 21, uznał za „być może Httaiiiblnilija/ą (i najmniej polemiczną) próbę sformułowania teorii dla Nowej Krytyki”. Mt łiifiinwul 1.1 'ullcr, anlyindustriali/.m, który połączył południowych krytyków w szko-

^■nI Im pi/rko/tali n ulu,' ...mionom u /ucj. ......w\ tan żalnej I .non w ideę autom >

HhMii jfo, mtliiowyntan żalnego wirmzu" | t 'ullcr, liraming the Siyn: Criticism and its In ^■fclhlnnl

Amerykańska scena literatu roznawcza

Autonomiczna wartość dzieła literackiego

Główni przedstawiciele Nowej Krytyki