151

Sposoby suszenia różnych surowców 141

Ziele całe, szczególnie ukwiecone, liście i kwiaty nie powinny zwiędnąć przed rozłożeniem ich na sitach. Najbardziej odporne na więdnięcie są korzenie i kłącza, jednak i one nie mogą przed suszeniem zwiotczeć i zmięknąć; powinny być poddane suszeniu, gdy są jeszcze jędrne i elastyczne. Świeże ziele, liście i kwiaty bardzo łatwo zaparzają się w koszach, workach, torbach papierowych lub na stosach, nieraz już po upływie 0,5—1,5 godziny po sprzęcie. Surowiec pozostawiony w takich warunkach przed suszeniem podlega szybkiej, rozkładowej i niszczycielskiej działalności enzymów.

Surowce przed suszeniem poddaje się dokładnemu przeglądowi, starannemu oczyszczeniu i przesortowaniu.

Ze świeżego surowca muszą być całkowicie usunięte wszelkie domieszki jakichkolwiek obcych gatunków, zwłaszcza trujących, oraz wszelkie części roślin nadpsute, zaparzone, zbutwiałe, nadgniłe, sczerniałe, następnie zanieczyszczenia nieorganiczne, jak np. grudki ziemi i błota,^: kamyki, piasek itp. Z ziela usuwa się grube części łodyg i obrywa dolne liście pożółkłe lub splamione oraz uszkodzone i porażone chorobami grzybowymi.

Przed suszeniem niektóre korzenie i kłącza koruje się, m. in. kłącza tataraku i kosaćca, a kory ich suszy osobno, stosownie do zlecenia odbiorcy. Niektóre surowce, jak np. korzenie, kłącza, cebule, bulwki płucze się dokładnie, nie dzieląc i nie oskrobując skórki, o ile przepisy szczegółowe nie wskazują inaczej. Różne korzenie dzieli się podłużnie (oman, rzewień, łopian, żywokost, pietruszka), a korzenie lubczyku i prawoślazu po pocięciu wzdłuż, jeszcze niekiedy na zlecenie odbiorcy kraje w kostkę. Większości jednak surowców zielarskich przed suszeniem nie kraje się i nie rozdrabnia. Dotyczy to prawie wszystkich roślin olejkowych, ponieważ rozdrobnione tracą więcej olejków lotnych. Istnieją liczne pod tym względem rygory, które datują się od bardzo dawna i opierają się często więcej na tradycji niż na przesłankach naukowych. Obecnie są przeprowadzane na ten temat badania, a odnośne przepisy odpowiednio zmieniane.

Ogólne dane orientacyjne dotyczące warunków suszenia. Zasadnicze warunki suszenia poszczególnych surowców są podane w tabeli 12. Nie objęto tabelą gatunków uprawianych lub eksploatowanych w małych ilościach oraz będących pod ochroną i tych, co do których nie było można zgromadzić wiarogodniejszych danych cyfrowych z literatury lub wykorzystać wyników doświadczeń własnych będących w toku.

Dane tabeli opierają się na następujących przesłankach.

1. W rubryce 5 ilości surowca w kg, przeznaczone do prawidłowego rozłożenia na powierzchni 1 m² podkładu, przyjęto dla sita z siatki drucianej o odpowiednich wymiarach oczka i dla warunków zwykłej suszarni naturalnej. Dla suszarni ogrzewanej z mechanicznym ciągiem powietrza ilości te mogą być powiększone w praktyce o 10—20^€/o. Przy suszeniu na in-