152 153 3

wych wyróżnia się dzieci nadpobudliwe psychoruchowo i zahamowane psychoruchowo. W okresie wczesnego dzieciństwa i przedszkolnym duża ruchliwość jest czymś naturalnym, dlatego można łatwo przeoczyć rzeczywiste objawy nerwicowe i rozpoznanie następuje dopiero w szkole. Nadpobudliwość ogromnie utrudnia spełnianie obowiązków szkolnych. Brak zrównoważenia nerwowego powoduje kłopoty w zakresie uwagi dowolnej. Dziecko nie może koncentrować się na słowach nauczyciela, silnie reaguje na jego uwagi, wychodzi z ławki, zajmuje się naraz kilkoma sprawami, nie uważa, co wpływa na obniżanie wyników nauczania i trudności wychowawcze.

Dzieci te nie są zdolne do kontroli swego zachowania. Często wyrządzają różne szkody: tłuką, łamią, upuszczają przedmioty, same są poobijane, ulegają wypadkom. Dlatego wymagają troskliwej opieki, szczególnie na zajęciach wychowania fizycznego, w domu zaś — przy nauce własnej — należy je pilnować, robić przerwy, aby mogły uzyskać odpowiednie wyniki.

Zwłaszcza w klasie I spotykamy uczniów o wzmożonej pobudliwości nerwowej. Siedmioletni Przemek był chłopcem zdolnym, łatwo opanował sztukę czytania, pisania i działań matematycznych, a mimo to wciąż sprawiał nauczycielce kłopoty. Był względnie spokojny jedynie przy wykonywaniu konkretnego zadania. Po szybkim ukończeniu pracy chodził do kolegów i mówił, co mają robić, a zmuszony do siedzenia na krześle kołysał się na nim, chodził na czworakach pod stolikami, słabo reagował na upomnienia. Był dobrze rozwinięty, umiał znacznie więcej niż rówieśnicy, ale emocjonalnie nie był dojrzały do obowiązków szkolnych, nie rozumiał istoty dyscypliny szkolnej, nie mógł pojąć, dlaczego musi siedzieć przy stoliku zamiast pomagać kolegom pracującym wolniej.

Znacznie rzadziej spotykamy dzieci zahamowane psychoruchowo. Mało ruchliwe, wykazują niechęć do poruszania się, na ogół siedzą przy stoliku nie zmieniając pozycji lub stoją samotnie w czasie przerwy. Reagują w zwolnionym tempie na słowa nauczyciela, potrzebują dłuższego czasu na zrozumienie wydanego polecenia, dlatego gorzej wypadają na wszelkich sprawdzianach (klasówki, ustne odpytywanie). Nauczyciel zwykle nie ma czasu długo czekać na odpowiedź i może postawić ocenę niedostateczną nawet wówczas, kiedy dziecko ma opanowany materiał, ale nie jest w stanie odpowiedzieć natychmiast. Rodzice powinni wykazać wiele serdeczności i udzielić pomocy swemu dziecku opracowując z nim materiał programowy wolno, ale dokładnie. Ścisła współpraca z nauczycielem jest niezbędna. W przeciwnym razie dziecko, nawet przy normalnym rozwoju inteligencji, może być posądzone o niedorozwój umysłowy.

153