1526254p8021705899168B4055041 n

W miarę starzenia się organizmu, zmniejsza się zawartość masy ciał* szczupłego (LBM). Na taki stan ma wpływ również redukcja masy tkanki kostnej, która może dotyczyć poszczególnych składników układu kostnego w- tym okresie. Od 40-45 roku życia utrata jej może sięgać 16% w ciągu 10 lat. W wieku od 60-65 lat występuje ujemna korelacja między całkowity masą ciała a masą ciała szczupłego (im większa jest ogólna masa ciała, tym mniejsza procentowo jego część stanowi tkanka beztłuszczowa).

Współzależność między wskaźnikami wielu funkcji organizmu a komponentami ciała w okresie rozwojowym (progresywnym) jest największa. W tym okresie współczynniki korelacji między Vo₂ max a wysokością ciała i LBM, wg wielu autorów, wahają się w granicach 0.77 - 0.89.

W kolejnych latach życia, szybsze tempo obniżenia cech funkcjonalnych (regresu), niż cech morfologicznych, jak również wzrost masy ciała w wyniku zwiększania zawartości tkanki tłuszczowej, powoduje,że miarę upływu lat zależność między tymi cechami zmniejsza się. Masa mięśniowa u mężczyzn w każdym wieku stanowi większy odsetek całkowitej masy ciała niż u kobiet. Różnice te są niewielkie w pierwszej dekadzie życia i pogłębiają się w okresie dojrzewania, (ryc. 2).

W każdym jednak wieku wydolność fizyczna człowieka zależy w większym stopniu od składu ciała, zawartości masy beztłuszczowej i masy tkanki tłuszczowej, niż od jego powierzchni (masy i wysokości ciała).

Jest rzeczą ogólnie znaną, że w niektórych dyscyplinach sportu osiąganie dobrego wyniku w sporcie zależne jest od odpowiedniej masy ciała. Natomiast nic jest obojętne, w jakim stopniu na ogótną masę ciała składa się masa mięśniowa /ogólnie określana jako masa beztłuszczowa/ a jaką część stanowi tkanka tłuszczowa.

Stwierdzono wysoką współzależność między wydolnością fizyczną organizmu a masą ciała szczupłego (LBM). Dwaj osobnicy o tym samym wskaźniku wagowo-wzrostowym (BMI- kg/m¹) mogą mieć różny skład ciała. Jeden z nich może mieć większą masę tłuszczową, drugi większą masę mięśniową. W sporcie są to przeciwstawne właściwości: przy większym otłuszczeniu występuje przeważnie niedorozwój i hypofunkcja mięśni szkieletowych, natomiast duża zawartość tkanki mięśniowej jest pożądana ze względu na wykorzystanie możliwości funkcjonalnych organizmu i adaptaqę do wysiłku fizycznego. Dlatego w badaniach sportowców duże znaczenie ma określenie zarówno budowy ciała, jak i wydolności fizycznej.

Wielu autorów wykazało istotne współzależności LMB i wyników prób sprawności, przy zupełnie nieistotnej współzależności ogólnej masy ciała z próbami sprawnościowymi.

Szczególne znaczenie z punktu widzenia reakcji na wysiłek i wydolność fizyczną ma stopień rozwoju masy mięśniowej oraz stosunek masy beztłuszczowej ciała do masy tłuszczowej (LBM/FAT). Skład i proporcje w poszczególnych składnikach ciała u osób systematycznie uczestniczących w treningu sportowym kształtują się w zależności od specyfiki wysiłku fizycznego.

Komponenty ciała zawodników różnych dyscyplin sportowych, a nawet różnych konkurenci w ramach tej samej dyscypliny wykazują istotne różnice. Przykładowo wśród lekkoatletów można wyróżnić zespoły konkurencji, których zawodnicy cechują się stosunkowo dużą zawartością w organizmie masy ciała szczupłego a małą zawartością tłuszczu. Są to przedstawiciele biegów długich i średnich. Średnia zawartość masy ciała szczupłego, wody i tłuszczu cechuje zawodników specjalizujących się w skoku wzwyż, biegu na dystansie 400 m, biegu przez płotki, skoku o tyczce, w trójskoku, w biegach na krótkich dystansach oraz w skoku w dal. Wreszcie duża zawartością tłuszczu a niską w stosunku do ogólnej masy ciała , zawartością wody i masy ciała szczupłego, charakteryzują się miotacze /oszczcpnicy, dyskobole, pchający kulą/ (tab. 1).

Badania komponentów ciała pływaków wykazały również, że zawodnicy znajdujący się w grupie mistrzowskiej odznaczali się najwyższą średnią zawartością ciała szczupłego, która w każdej następnej klasie od mistrzowskiej , poprzez 1 i II klasę sportową, ulegała stopniowemu zmnicjszaniu.Ta zależność korelowała również ze względną siłą pociągnięcia ramion u badanych pływaków.

Z analizy dostępnych danych wynika, że ćwiczenia acrobowc powtarzane systematycznie, kształtują wydolność układu krążenia i oddychania, równocześnie / istotnym zmniejszeniem zawartości tkanki tłuszczowej oraz zwiększeniem beztłuszczowej masy ciała. Występowanie tych zmian zależy jednak przede wszystkim od bilansu energetycznego organizmu.

Analiza wyżej naświetlonych zagadnień, nic ma wielu dowodów doświadczalnych, szczególnie w odniesieniu do przedstawicieli poszczególnych dyscyplin sportu jak i przedziałów wiekowych badanych osobników. Celem planowanego eksperymentu jest: - analiza zależności pomiędzy wybranymi komponentami ciała a poziomem wydolności fizycznej u osobników o zróżnicowanej aktywności ruchowej /od przedstawicieli rekreacji mchowej do reprezentantów różnych dyscyplin sportu/.

98

99