15 4

śnie w tym czasie judaizm przekształci! się w religię, która mogła być i była praktykowana wszędzie tam, gdzie żyli Żydzi, niezależnie od terytorium geograficznego i kulturowej „przestrzeni”. Ugruntowała się wówczas, a następnie wzmocniona została, nadzieja mesjańska, której perspektywę wyznaczało pragnienie, wręcz pewność odnowienia Królestwa Izraela.

W okresie kształtowania się podstawowych zasad judaizmu utrwaliła się praktyka obrzezania (jako znaku przymierza zawartego z Bogiem)*, nadto obowiązek świętowania, czyli odpoczynku w siódmym dniu tygodnia, zwanym szabatem. Hebrajczycy, a dziś wierzący żydzi, zobowiązani zostali do przestrzegania czystości rytualnej oraz przepisów pokarmowych.

Po powrocie z niewoli babilońskiej odbudowana została Świątynia Jerozolimska, odtąd nazywana Drugą świątynią. W tym okresie dziejów judaizm utrwalił się jako religia oparta na prawie. Tak rozumiana religia stała się fundamentem życia w Izraelu, okazała się podstawą życia av państwie.

Od IV w', przed Chrystusem do II w. po Chrystusie judaizm rozwijał się w środowisku kultury i cywilizacji greckiej. W judaizmie okresu hellenistycznego współistniały ugrupowania (Machabe-usze, Saduceusze, Faryzeusze, Esseńczycy) różniące się stosunkiem do kultury greckiej. W tym czasie przypadła również dominacja polityczna Rzymu nad Ziemią Świętą. Ugrupowania te miały różny stosunek do rzymskiej hegemonii nad ziemią Izraela, jak również do przekazywanych wewnątrz judaizmu praw, ich zasadności i przestrzegania.

W V w^r. przed Chrystusem skodyfikowane zostały dwie pierwsze części Biblii Hebrąjskiej:iTora (zwana Pięcioksięgiem Mojżesza) oraz księgi historyczne i prorockie:^Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela. Oprócz tzw. Tory Pisanej istniała Tora Ustna, w której rozwinięte zostały idee, zawarte w lej pierwszej oraz iej interpretacja. Według tradycji żydowskiej obie Tory, które stanowią nierozdzielną jedność, pochodzą od Mojżesza. Około 200 r. przed Chrystusem skodyfikowana została tradycja ustna.

W