1
3 2

10

zku z określonym materiałem matematycznym, nie wyprzedzająca tego materiału, "taksonomia a posteriori, na miarę danej treści, taksonomia żywa".

Nieliczne w pełni pochlebne krytyki taksonomii Blooma podkreślają, że zespół jej konstruktorów był świadom trudności przedsięwzięcia, braków dokonanej klasyfikacji i możliwości jej nadużyć. "Skromną ambicją Blooma i jego towarzyszy - pisze Viviane de Landsheere /1977, s. 105/ - było uczynienie kroku w kierunku większej jasności. Niezwykły oddźwięk, jaki zyskało ich niedoskonałe narzędzie, dowodzi, że odpowiadało głębokiej i pilnej potrzebie".

TAKSONOMIA ABC I INNE TAKSONOMIE ZREDUKOWANE

Oryginalna taksonomia Blooma zawiera 6 kategorii i 14 podkate-gorii, nadto "wiadomości" dzielą się jeszcze na 9 szczegółowych odmian /zob. Niemierko 1975b, s. 174 i in./. Taksonómie przedmiotowe wkrótce przewyższyły te liczby /por. Bloom i in. 1971/» gdyż /1/ wprowadziły cele, których Bloom nie zakwalifikował do dziedziny poznawczej, i /2/ nasyciły niższe szczeble klasyfikacji uogólnionym materiałem przedmiotu /zob. np. Patrzałek 1977, s. 59-124/. Dopiero tuk rozbudowane taksonomie mogą być zaakceptowane przez .•ipuc. ja 1 i stów danej nauki jako narzędzie analizy przedmiotu szkolił ugo.

W przeciwnym kierunku postępują przeróbki taksonomii ze względu na pomiar dydaktyczny. W 1968 roku zespół koordynujący międzynarodowe badania osiągnięć szkolnych z przedmiotów przyrodniczych dokonał, z udziałem samego B. Blooma, następującej redukcji taksonomii celów nauczania /Comber i Keeves 1973, s. 312/;

A.    Funkcjonalna informacja /chodziło o uniknięcie wieloznacznego terminu "wiedza" oraz o włączenie umiejętności służących zdobywaniu informacji przyrodniczej/.

B.    Rozumienie /wykorzystanie wiadomości w sytuacjach, w których były one przyswajane/.

C.    Zastosowanie /dobór wiadomości i ich wykorzystanie w nowych sytuacjach/.

I). Wyższe procesy umysłowe /trzy najwyższe kategorie taksonomii Blooma, które "w przedmiotach przyrodniczych nie dadzą się uporządkować hierarchicznie"; obejmują także rozwiązywalni' problemów przyrodniczych metodami eksperymentalnymi/.

Taksonomię tę możemy nazwać - od skrótu angielskiej nazwy stowarzyszenia prowadzącego badania - taksonomia IEA. Zdała ona stosunkowo dobrze egzamin z międzynarodowej użyteczności.

Do taksonomii IEA nawiązuje moja propozycja z 1975 roku. Od tytułu książki, w jakiej została ogłoszona /Niemierko 1975a/, oraz dla podkreślenia elementarności dokonanej klasyfikacji celów będziemy ją dalej nazywać taksonomią ABC.

Taksonomia ABC obejmuje dwa poziomy i cztery kategorie celów nauczania. Dla wygody czytelnika przytoczę ją tu w całości.

Tablica 1

Taksonomia celów nauczania "ABC"

Poziom Kategoria ---------——.J———_____ _ ...
I. Wiadomości	A.    Zapamiętanie wiadomości B.    Zrozumienie wiadomości
II. Umiejętności	C.    Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D.    Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych

A oto sens terminów zestawionych w powyższej tabeli:

A.    Zapamiętanie wiadomości oznacza gotowość ucznia do przypomnienia sobie pewnych terminów, faktów, praw i teorii naukowych, zasad działania. Wiąże się to z elementarnym poziomem rozumienia tych wiadomości: uczeń nie powinien ich mylić między sobą i zniekształcać.

B.    Zrozumienie wiadomości oznacza, że uczeń potrafi je przedstawić w innej formie niż je zapamiętał, uporządkować i streścić, u-czynić podstawą prostego wnioskowania.

-C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności praktycznego posługiwania się wiadomościami według podanych mu poprzednio wzorów. Cel, do którego wiadomości mają być stosowane, nie powinien być bardzo odległy od celów osiąganych w toku ćwiczeń szkolnych.

D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności formułowania problemów, dokonywania analizy i syntezy nowych dla niego zjawisk, formułowania planu działania, tworzenia oryginalnych przedmiotów, wartościowania przedmiotów według pewnych kryteriów.