1 (82)

164 Proza podróżniczo-przy godowa

oczywiście postaci — kolejnych prób walki o należne im prawa. Taką właśnie postawę manifestuje bohater opowieści, Mały Bizon, któremu dzięki nieprzeciętnym uzdolnieniom i szczęśliwemu zbiegowi sprzyjających okoliczności udaje się zdobyć wyższe wykształcenie. Wykorzysta je dla obrony dyskryminowanych współbraci. Mały Bizon ponosi jednak klęskę i, nie mogąc pogodzić się z tym, popełnia samobójstwo. Powieść Fiedlera modyfikuje w sposób zasadniczy prezentowaną w klasyce przygodowej wizję „cywilizacyjnej” ekspansji białych. Zawiera przy tym spory ładunek prawdziwej wiedzy o przyrodzie amerykańskiej oraz o obyczajach, kulturze i codziennym życiu Indian. Atrakcyjna z uwagi na egzotyczny temat, należy do utworów wartościowych zarówno pod względem ideowym, jak i artystycznym.

W 1957 roku ukazała się kolejna powieść Fiedlera o tematyce indiańskiej. Autor poświęcił ją dalszym dziejom bohatera Wyspy Robinsona, Johna Bobe-ra, pt. Orinoko, John Bober po opuszczeniu bezludnej wyspy staje się tutaj wodzem Indian i podejmuje wspólnie ze swymi „kolorowymi” przyjaciółmi wolnościową walkę przeciw „białym”.

Z nowatorskim ujęciem kwestii indiańskiej zetkniemy się też w utworach Nory Szczepańskiej. Tragiczny los Indian ukazała pisarka w tomie Karibu i inne opowiadania (1957) oraz w powieściach: Sprzysiężenie Czarnej Wydry (1958), Zemsta Karibu (1959), Dziki Anda (1961) i Ucho wodza (1963). Są to utwory oparte głównie na autentycznych faktach historycznych, nasycone bogatymi realiami z życia obyczajowego czerwonoskórych. Pisarkę interesują nie tylko dramatyczne dzieje Indian, nie tylko zewnętrzne ich akcesoria, ale także wewnętrzne przeżycia bohaterów oraz psychologiczne motywy ich postępowania.

Dowodzą tego skomplikowane dzieje młodego Indianina Karibu — syna wod/a Szawanów (bohatera dwóch pierwszych książek), który, chcąc pomścić śmierć ojca zamordowanego przez Anglików, popada w konflikt z własnym otoczeniem — z wodzami indiańskimi. Jego osobiste uczucia i zamiary kolidują bowiem z ogólnymi planami Indian szykujących się do decydującej rozprawy z białymi pod wodzą Pontiaka.

Na motywach walki wolnościowej Indian pod przywództwem Pontiaka, który w latach 1763—1764 zorganizował powstanie czerwonoskórych przeciw Anglikom, osnuła autorka fabułę powieści: Sprzysiężenie Czarnej Wydry i Zemsta Karibu. Zmodyfikowała w nich obiegowe sądy o krwiożer-czości Indian; ukazała ich jako ludzi szlachetnych, posiadających własny honor i dumę narodową.

W dwu ostatnich powieściach: Dziki Anda i Ucho wodza doszły do głosu

33, N. Szczepańska: Sprzysiężenie Czarnej Wydry. Ilustr.: R. Prokulewicz