1tom112

5. MATERIAŁOZNAWSTWO ELEKTROTECHNICZNE 226

Tablica 5.24. Podstawowe rodzaje krajowych żywic epoksydowych, wg danych katalogowych

odznaczają się dużą odpornością cieplną, która przy narażeniach mechanicznych pozwala ijn pracować w temperaturach dochodzących do 260°C, a w szczególnych przypadkach „awet do 300°C. Podstawowe rodzaje żywic epoksydowych podano w tabl. 5.24. Stosuje się również żywice epoksydow e oparte na związkach cykloalifatycznych. W porównaniu i 'żywicami epoksydowymi dianowymi wykazują one większą lepkość i odporność chemiczną, a także odporność na promieniowanie ultrafioletowe; ustępują im natomiast pod względem właściwości mechanicznych, zwłaszcza udarności.

Tworzywa silikonowe

Polimery te mają struktur)' łańcuchowe płaskie albo sieciowe trójwymiarowe i mogą występować w różnych stanach skupienia — od cieczy (oleje silikonowe) do ciał stałych (żywice i kauczuki). Z żywic silikonowych wytwarza się lakiery do nasycania izolacji z włókna szklanego, mikafolii i azbestu tj. izolacji urządzeń elektrycznych klasy H. Lakier utwardza się w temperaturze 200-h250^:C. Dodatek katalizatorów, typu naftenianów kobaltu i ołowiu umożliwia obniżenie temperatury utwardzania do 150^:,C. Zaletą utw ardzonej żywicy silikonowej jest jej hydrofobowość. Tworzywa silikonowe wykazują dużą stabilność chemiczną, co umożliwia ich stosowanie w temperaturze do 180^CC, a niektórych wyrobów nawet do 25CEC. Wadą stałych tworzyw silikonowych jest nieduża wytrzymałość zarówno mechaniczna, jak i elektryczna, która wydatnie maleje ze wzrostem temperatury.

Elastomery. Kauczuki i gumy

Elastomery są to polimery organiczne, wykazujące wybitne właściwości elastoplas-tyczne. Odpowiedni proces technologiczny (wulkanizacja) umożliwia uzyskanie z nich wyrobów o pożądanych właściwościach mechanicznych.

Wulkanizacja jest utożsamiana niekiedy z sieciowaniem, jednak tradycyjnie terminem wulkanizacji określa się reakcje sieciowania kauczuków. Pod pojęciem wulkanizacja rozumie się nie tylko proces chemiczny, lecz również sposób jego przeprowadzania. Wulkanizacja odnosi się przede wszystkim do klasycznego sieciowania za pomocą siarki lub wydzielających siarkę związków, podczas gdy nazwą sieciowanie obejmuje się procesy przeprowadzane za pomocą np. nadtlenków lub promieniowania. Są również znane polimery, tzw. elastomery termoplastyczne, wykazujące właściwości elastyczne podobne do gumy, bez konieczności sieciowania, a tylko dzięki uzyskaniu polimeru o odpowiedniej budowie. Optimum wulkanizacji określa się podając czas i temperaturę, w których uzyskuje się wyrób o najlepszych, wybranych właściwościach, zależnie od przeznaczenia wulkanizatu. Najczęściej optimum wulkanizacji określa się za pomocą reometru oscylacyjnego.

Tablica 5.25. Nazwy i symbole kauczuków wchodzących w skład najczęściej stosowanych w elektrotechnice mieszanek gumowych oraz maksymalne temperatury ich eksploatacji, »g PN-89E-29I00

Nazwa kauczuku	Symbol międzynarodowy wg PN-81/C-Ol604/01	Symbol stosowany w krajowym przemyśle	Najwyższa temperatura eksploatacji mieszanki gumowej, “C
Kauczuki do mieszanek izolacyjnych i oponowych Kauczuk naturalny	NR	KN	60—65
Kauczuk butadienowo-styrenowy	SBR	K.BS	60-65
Kauczuk butylowy	IR	KB	80-85
Kauczuk etylenowo-propylenowy	EPDM	KOP	80-90
Kopolimer etvlenu i octanu winylowego	EVA	EVA	105-120
Kauczuk silikonowy	MO	KSi	150-180
Kauczuki do mieszanek oponowych Kauczuk polichloroprenowy	CR	KC	60-85
Kauczuk butadienowo-akrylo-nitrvlowy	NBR	KBN	70-85
Chlorowany polietylen	CM	CP	80-90
Chlorosulfonowany polietylen	CSM	CSPF.	80-85