1tom245

9. METROLOGIA

--—492

pole sinusoidalnie zmienne o dostatecznie dużym natężeniu, a następnie usuw • z pola. Jeżeli próbka jest uzwojona, można ją rozmagnesować zasilając uzwojenie ^ zmiennym o malejącej amplitudzie, np. z autotransformatora regulowanego. Próbk- ^^err być także rozmagncsowywana w układzie pomiarowym, jeżeli zapewnia on odpow?w^e zmiany prądu. Stosuje się np. wielokrotne przełączanie prądu stałego, zmniejszają'-^e wartość po każdym przełączeniu, aż do zera.    ^J4^cjego

Najlepszy kształt krzywej prądu rozmagnesowująccgo przedstawiony jest na rvs o Łatwo go można zrealizować w systemach pomiarowych. Czas trwania poszczegóin ć faz rozmagnesowania oraz amplitudę prądu należy dobierać doświadczalnie dla każćb gatunku materiału i wymiarów próbki. W normach można znaleźć pewne zalece*^⁰ zwykle jednak niewystarczające.

9.9.7. Eliminacja pól zewnętrznych

Przy badaniu próbek otwartych należy wyeliminować wpływ pól zewnętrznych szezcoó:. nie wówczas, gdy pomiary przeprowadzamy w polach stałych. Wpływ ten można obserwować także w permeametrach jarzmowych do badania materiałów typu pcrmalof Pole ziemskie można skompensować za pomocą odpowiednio umieszczonych maó! nesów stałych lub cewek (np. Helmholtza). Specjalne układy cewek sterowanych komputerem umożliwiają skompensowanie wpływu dowolnego pola zewnętrznego nie zmieniającego się w czasie. Wyeliminowanie wpływu pól zewnętrznych przez ekranowanie jest trudne. Nic ma w literaturze jednoznacznych wskazówek na ten temat.

9.10. Pomiary wielkości nieelektrycznych

9.10.1. Pomiary strumienia przepływu płynów

Obecnie kilkadziesiąt typów przepływomierzy jest oferowanych przez producentów — w tym znane od wielu lat — zwężkowe i grawimetryczne. Spośród nowych rozwiązań najczęściej jest stosowany przepływomierz ultradźwiękowy. Prawdę wszystkie przepływomierze zwężkowe są znormalizowane (PN-93/M-53950/01). Zwężka typu klin (rys. 9.32) zastępuje niekiedy w przemyśle przepływomierz elektromagnetyczny, natomiast przepływomierz pływakowy (rotametr) znalazł zastosowanie jako wskaźnik lokalny tka

Rys. 9.32. Zwężka typu klin    Rys. 9.33. Zastosowanie rotametru jako wskaźnika

lokalnego strumienia objętości w rurociągu

kryzy (rys. 9.33). Przepływomierze klapowe dla wody i ścieków są produkowane Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów. Pomiar strumienia przepływu za P^or\_nj_e anemometru (np. rurki spiętrzającej) wymaga całkowania bryły prędkości zg . z PN-81/M-42366. Uśredniająca rurka spiętrzająca umożliwia pomiar strumieniami^ pływu w rurociągu (rys. 9.34) z dokładnością podobną jak przepływomierz zwężkow) > trwała strata ciśnienia jest znacznie mniejsza.

Metoda znacznikowa (zastrzyku lub rozcieńczania) jest zalecana do spraw ■ przepływomierzy w miejscu ich pracy, gdy inne metody są trudne do zastosowania-^,, znaczniki mogą być używane: ciała stałe, pęcherzyki gazu w cieczach, ^suD jgjjzy radioaktywne, impulsy cieplne, sól kuchenna. W metodzie zastrzyku mierzy się czas

Rys. 9.35. Rozmieszczenie sond indukcyjnych w przypadku zniekształconego rozkładu prędkości

podaniem znacznika do strumienia i pojawieniem się go w pewnej odległości. W metodzie rozcieńczania dozuje się znacznik w sposób ciągły w określonym miejscu. W odległości większej niż droga mieszania pobiera się próbkę płynu, a następnie z równania bilansu określa się strumień objętości.

Metoda elektromagnetyczna (indukcyjna) jest metodą bezinwazyjną, która może być stosowana do pomiaru strumienia objętości wszystkich cieczy przewodzących prąd elektryczny (woda, ścieki, krew, ciekłe metale). Przykładem nietypowego zastosowania przepływomierza elektromagnetycznego jest pomiar strumienia objętości wody w bardzo krótkim, prostym odcinku rurociągu o dużej średnicy. Rozmieszczone na odpowiedniej głębokości cztery sondy (rys. 9.35) umożliwiają dokładny pomiar, mimo znacznego zniekształcenia rozkładu prędkości w rurociągu.

Metoda ultradźwiękowa polega najczęściej na pomiarze różnicy czasów przebiegu fali ultradźwiękowej w płynie będącym w ruchu i w płynie pozostającym w spoczynku. 0 właściwościach metrologicznych przepływomierza ultradźwiękowego decyduje czujnik, tzn. głowice wraz z odcinkiem rurociągu lub kanału otwartego (rys. 9.36). W przetworniku pomiarowym PP następuje nie tylko generacja sygnałów pobudzających przetworniki Piezoelektryczne do drgań, lecz także obliczanie strumienia objętości. Czujniki przedstawione na rys. 9.36a, b mogą być stosowane do cieczy nie zawierających fazy stałej lub gzowej. Jeżeli ciecz silnie rozprasza falę ultradźwiękową, to podstawą pomiaru jest śreri ' ° ^⁰PP*^era (rys. 9.36c). Przepływomierz ultradźwiękowy jest czuły na prędkość anią pły_{nu w} miejscu, w którym przebiega fala ultradźwiękowa. W przetworniku sonatowym następuje obliczanie strumienia objętości V. W warunkach normalnych