2012 12 18 16 16

71

Formę, która kompleksowo wiąże szereg drobnych form, wyodrębniając wnętrza i nadając spójność całemu układowi uznamy za dojrzalsi od tej, która stanowi przypadkowy zestaw elementów (rys. 53 a, b).

W eksponowanym otoczeniu wnętrza krajobrazu będziemy wysoko cenić bryłę nawiązującą do charakteru krajobrazu, np. krajobrazu wysokogórskiego, bryłę rozczłonkowaną, o rozsiadłych formach zadaszeń (rys. 54 a, b).

Formę zadbaną, dopracowaną, począwszy od skali jódnego elementu we wnętrzu, aż do wszystkich, które pojawieniem się tego elementu zostały naruszone, potraktujemy jako dojrzalszą od tej, która operuje standardowymi elementami, nie związanymi z sobą (rys. 55 a, b).

Formy lekko stojące na podłożu, o starannym indywidualnym doborze materiału i koloru, uwzględniające swobodny rytm istniejących już innych form, potraktujemy jako dojrzalsze niż standardowe, prowizoryczne, o prymitywnej formie i nie związane z otoczeniem (rys. 57 a, b).

Formę, która operując rytmami, akcentami i bryłami, zaznacza zwartość układu, wyodrębnia dominanty, będziemy cenić wyżej * od tej, którą cechuje brak uporządkowania w rozmieszczeniu brył (rys. 58 a, b).

Dojrzałość formy nie wynika tylko z tego, czym ona jest sama, jakie są jej cechy estetyczne, materiałowe czy techniczne. Identyczna niemal forma może działać zupełnie odmiennie przy tej samej funkcji w różnych lokalizacjach (rys. 64—70).

Na pewno dojrzalsza będzie ta forma liniowa, która opiera się o naturalne przecięcia terenowe, niż ta, która tnie jednolity teren lub przeciwstawia się pierwotnemu ukształtowaniu (rys. 64 a, b). Dojrzałość takiej samej formy przy tej samej funkcji wynika z jej umiejscowienia lub przebiegu. Wpływa to na rangę i charakter formy poprzez lepsze? powiązanie formalne z wnętrzem. Tak więc lokalizacja wpływa na zmianę kryteriów oceny formy, gdyż ta sama forma o tej samej funkcji będzie w jednej lokalizacji prawidłowa, a w innej nie. Ponadto wpływa ona nie tylko na samą formę, ale również, w wypadku ochrony jakiegoś miejsca o określonej wartości wskazanej tradycją miejsca. Zwiększa się wartość miejsca chronionego, gdy forma ta nie zostanie tam wprowadzona. Kow-nież lokalizacja nie wyczerpuje całego zagadnienia. Na dojrzałość bowiem formy wpływa uzasadnienie cech społecznych, zdrowotnych, gospodarczych, jest to więc sprawa powiązań organicznych formy.

Jeśli ta sama forma (rys. 71—77) przy tej samej funkcji jest celowa użytkowo w danym wnętrzu, to cecha ta wskazuje na dojrzałość formy. 1 tak np. jeśli jakaś forma uzasadniona tylko względami kompo-

Tu rozważono aspekt wyłącznie formalny, co jeszcze nłe gwarantuje dojrzą-"Hci formy.