20120312840

był oczywiście królem-męczennikiem. Wszystkie te pomysły interpretacyjne są śmieszne i dziecinne; nie mniej dziecinne test widzenie w Arielu i Kalibanie sztywnych, zamkniętych i jednoznacznych alegorii filozoficznych albo wykładu ezoterycznego systemu mistycznego.

Wielki mag, któremu posłuszne są żywioły, na którego rozkaz otwierają się groby i zmarłych wypuszczają na wolność, który słońce potrafi zaćmić w południe i uciszyć wichry, odrzuca magiczną pałeczkę i pozbywa się władzy nad losami ludzkimi. Jest już tylko zwykłym śmiertelnikiem, bezbronnym jak wszyscy:

Teraz mnie wszystkie czary opuściły.

Nie mam już innej oprócz własnej siły.

A a jest wątła *.

Interpretacja ta jest rzeczywiście kusząca. Ale łatwo zauważyć, że wyczerpuje się cała w jednej metaforze: poety-magą, poety-kreatora, i milczenia, które jest ceną powrotu w świat ludzki. Równie łatwo zauważyć, jak bardzo ta metafora jesi romantyczna, i to zarówno w swoim stylu, jak w swojej filozofii i estetyce, w koncepcji poety jako demiurga, w konflikcie między poetą i światem, między Arielem i Kalihanem, caystym dachem i czystą zwierzęcością. Cała ta symbolika bliższa jest Wiktorowi Hugo i Lamartine’owi, a jeszcze bardziej niemieckiej Romantische Sekule niż Szekspirowskiemu teatrowi, ktoiy jest zawsze obrazem okrutnej natury, okrutnej historii i człowieka, który próżno chce zapanować nad swoim losem.

Teatralna tradycja Szekspirowskiej Bursy bardzo wcześnie została zagubiona. Od okresu Restauracji po czterdzieste lala XIX wieku grano w Anglii Burzę w przeróbce Drydena. Była to pusta dworska feeria. Symboliczną interpretację Bursy przyniósł romantyzm i pokazywał iluzjonistyczną burzę za pomocą wszystkich środków teatralnej machiny i świetlnych efektów. Te dwie

Sw my ^ fearras are all o*cnhrown,

Aad wfcai s&jcngbt I havc’s minę own,

Wtach » most £amt_

{Tk* 7V«ty*K_a hpihvgui\ \ 11

293