21012012142

346 Mary Douglas

czych i kosmetyków jest kupowaniem broni. Stoły i krzesła, detergenty i środki polerujące są znakami wierności i wyrażają poddaństwo. Dogmatyczną deklaracją jest każdy wybór, ten dotyczący garnków i form do pieczenia, a także medykamentów i farmaceuty-, ków. Do tej pory zakupy, zamiast wymagać od konsumenta bezmyślności, żądały niekończącej się uwagi i atencji. Ostro naciskane przez wrogie siły wymagają stałej czujno,-ści, subtelności i środków finansowych.

SZANSE ZAWODOWE

Dotychczasowe rozważania na temat kulturowej wrogości były pozbawione faktów, któ? B re są niezbędne do poparcia tej tezy. Dane statystyczne dotyczące konsumpcji były gro- I madzone w ramach modelu interpretacyjnego opartego na psychologii jednostki. Przez 3 długi czas brak empirycznych badań oznaczał sprawdzian dla teorii kultury. Teraz jed- H nak to się zmieniło. Pierwszą pracę poświęconą gospodarstwom domowym w Londynie I przygotowali Gerald i Yalerie Mars. Ponowna analiza danych ankietowych została zrot^flj biona przez Karla Dake’a i Aarona Wiidavsky’ęgo (1990), w której pomyślnie powiąza|9 no poglądy na temat ryzyka i politycznych preferencji. Obecnie prowadzone są badanil^B przez Karla Dake’a, Aarona Wildaysk/ego i Michaela Thompsona na temat wzorców^* konsumpcji.

Ostateczny wynik jest taki, że kulturowa współpraca w ramach określonych tyjx5Wj kultur jest najsilniejszym wskaźnikiem preferencji na bardzo zróżnicowanych polach. I Zdrowy rozsądek konsumenta został oczyszczony i zrehabilitowany. Jego integralność I nie pozostawia żadnych wątpliwości. Ta koncepcja wykazuje większą spójność i trwałość niż koncepcja konsumentów reagujących na rynkowe okazje oraz modne nowości i tren- I dy. Konsument jest głównym arbitrem żądań, na które odpowiada rynek, przed którego suwerennym sądem i oceną tenże rynek czuje respekt.

Gerald Mars w pracy Cheats ot Work (1982) poświęconej badaniom zawodowych I przestępstw przedstawił różne ich kulturowe typy występujące w miejscach pracy współ- I czesnego, industrialnego społeczeństwa. Środowisko społeczne zdominowane przez or-‘ B ganizacje o hierarchicznej strukturze stanowi przykład scentralizowanej i delegowanej H władzy. Tutaj w szczelinach pojawia się pole dła pracowników na utworzenie przyjaciel* H skich relacji w warstwie hierarchicznej jednostki pracy albo obszar dla grup egalitary* H stów, których celem będzie dzielenie się niektórymi wspólnymi zdobyczami, a nawet dla * izołatystów i przedsiębiorców pracujących ha własny rachunek. Mars na koniec swojcŃB pracy opisuje cztery typy dające się wyróżnić w ramach teorii kultury: .

BSft 1« Indywidualiści to samotnie i na własny rachunek pracujący ludzie. Szczegół-jSflie korzystne warunki pracy stwarza im system hierarchicznej kontroli. Tam, gdzit Kbodźce i motywacje zostały zassane przez instytucję, pozostawiając im ograniczenia Ittg w postaci biurokracji, przedsiębiorca może w to wejść z nie całkiem nawet uza«*ś-Kńiqnymi propozycjami, robić zyskowne przekształcenia, wszystkim pomagać i rozru-I fzać sprawy dla ich i jego korzyści. Jarzmu systemu, w który m pracują, mogą H H^ymknąć przedstawiciele grupy indywidualistów, np. prawnicy, konsultanci czy mnkjś

I 2»>I Z fi. 1 a ty | c i pracują tam, gdzie instytucja daje niewielką niezależność albo korzy-R&nic 1 władzy. W takiej sytuacji prawdopodobnie wielu z nich będzie pracować K^^ przemyśle. Konduktorzy w sieciach miejskich autobusów, kasjerki w hipermarke-j ' tuch oraz. wszystkie tego typu stanowiska i zawody, gdzie właściwie nie ma miejsca na ^^^KMWodową samodzielność i kreatywność, mogą znaleźć swój własny sposób na zazna-ELczcnic niezależności. Najczęściej stosowaną przez nich techniką jest sabotaż, który Kjtohowi odpowiedź dla systemu odbierającego im godność.

R&

HB^fićrarchiści z kolei stosują podział pracy w organizacji z szeregiem różnych ^Kpozlomów, przy czym z każdym miejscem pracy wiąże się tutaj ponoszenie odpowie-Jdzielności. Jeśli istnieje niewielka i słaba kontrola oraz silny nacisk położony na spe* jgttUtięję, mają oni dogodne warunki do organizowania grup przestępczych, np. dokonujących kradzieży na małą skalę. Dokerzy czy też chłopcy pomagający nosić ha-EgOZC na lotniskach mogą liczyć, że dorobią na boku niezły grosz, jeśli ty lko dobrze to ■Klobie zorganizują i pozostaną lojalni wobec swojej grupy.

Egalitaryści mają silnie zaznaczone zewnętrzne granice własnej grupy i siał i ^zróżnicowanie pomiędzy członkami. Pracownicy hoteli i roznosicielc, na któryxh w I kAzy władzy nic działają zbyt mocno, mają pole do uzyskania wspólnych profitów . j I . i korzyści.

Przedstawiona powyżej struktura oportunizmu i uchylania się przed kontrolą polu-R. kujc systematyczny obraz przestępstw zawodowych. Kiedy Mars kieruje swoją uwagę na ^wny aspekt współczesnego społeczeństwa industrialnego, a mianowicie gospodarstwo c domowe, to jego metoda wymaga tylko odwrócenia. Dzięki badaniom poświęconym pri*-Fpęwtwom zawodowym wypracował praktyczną klasyfikację organizacji I ma niezależności każdego członka, bodźców do gromadzenia się w odwohmudoapMfr'’ Mttfiegohlicjsca pracy. Celem badania było wskazanie i opisanie indywidualnych anĘMfit

I'    ^: H