218

korzystywać materiał porowaty, to najlepiej, aby pory były kuliste. Pozytywne oddziaływanie porów kulistych wykorzystano jako czynnik ograniczający destrukcję materiałów budowlanych w cyklach zamarzanie - rozmrażanie. Kuliste pory, o ściśle określonych rozmiarach, kompensują zmiany objętościowe wynikające ze zwiększenia objętości wody po zamarznięciu oraz rozładowują naprężenia na ostrzu rozprzestrzeniającej się szczeliny.

3.9.2. Metody badań porowatości

Metody oznaczania porowatości opierają się na różnych podstawach fizycznych, dlatego wyniki uzyskiwane tymi metodami nie są porównywalne.

Tabela 3.24

Wybrane metody badań porowatości

Metoda	Opis
Oznaczanie gęstości i gęstości pozornej	Metoda pozwala wyznaczyć całkowity objętościowy udział porów. Nie dostarcza natomiast żadnych wiadomości na temat ich kształtu i wielkości
Mikroskopia optyczna	Zastosowanie mikroskopii optycznej pozwala oznaczyć rozmiar i geometrię porów. Stosuje się ją w ocenie objętościowego udziału porów powietrznych, związanych z odpornością materiałów budowlanych na oddziaływanie mrozu. Dolna granica pomiaru wynosi około l-MO (im.
Mikroskopia elektronowa	Metoda pozwala na pomiar wielkości i geometrii porów w szerokim zakresie. Wadąjest mała reprezentatywność próbki poddawanej analizie. Dolna granica pomiaru (SEM)-0,1 |im, (TEM)- 1 nm.
Adsorpcja gazowa	Jako wynik otrzymujemy objętościowy udział porów i rozkład wielkości porów w granicach 1,4-róO nm. Mała przydatność dla analizy mikrostruktury ceramicznych materiałów budowlanych.
Porozymetria rtęciowa	Najbardziej uniwersalna i najczęściej stosowana metoda analizy porowatości materiałów budowlanych. Jako wynik otrzymujemy objętościowy udział porów i rozkład wielkości porów w granicach 3,7 nm-100 jam.
Niskokątowa spektroskopia rentgenowska	Metoda polega na pomiarze rozproszenia impulsów w zakresie małych kątów. Górna granica pomiaru wynosi 20 nm. Mała przydatność dla analizy porowatości ceramicznych materiałów budowlanych.

Tabela 3.24 przedstawia ważniejsze metody oznaczania porowatości. Spośród wymienionych metod pomiaru, w praktyce wykorzystuje się najczęściej oznaczanie porowatości poprzez pomiar gęstości (porowatość całkowita), metody mikroskopowe oraz porozymetrię rtęciową.

GĘSTOŚĆ, GĘSTOŚĆ POZORNA. POROWATOŚĆ

Metoda oznaczania porowatości całkowitej poprzez wyznaczenie gęstości tworzywa oraz gęstości pozornej wyrobu jest powszechnie stosowana przez producentów materiałów budowlanych w procesie kontroli jakości produkcji. Jest to metoda stosunkowo tania, nie-wymagająca specjalistycznej aparatury, a dająca podstawowe informacje o porowatości całkowitej badanego materiału. Należy pamiętać o jej ograniczeniach, nie pozwala na uzyskanie informacji o kształcie i rozkładzie wielkości porów.

218