21

W recepcie tej lekarz, obok zestawu proszków, przepisał jako rozpuszczalnik wodę destylowaną w ilości ok. 54g. Salicylan sodu, podobnie jak benzoesan sodu i chlorek sodu łatwo rozpuszcza się w wodzie (1 część substancji w 1-10 części rozpuszczalnika). Wodorowęglan sodu natomiast rozpuszcza się w wodzie w stosunku 1:12. Mentol, praktycznie w wodzie nierozpuszczalny, został zastosowany jako corrigens zapachowy i smakowy. Biorąc pod uwagę rozpuszczalność poszczególnych składników, ich stężenie oraz to, że występują one w mieszaninie, ilość przepisanej wody jest zdecydowanie niewystarczająca. Pomimo przestrzegania kolejności rozpuszczania i podgrzewania roztworu, nie udaje się otrzymać pożądanej postaci leku - roztworu rzeczywistego. Aby uzyskać trwałą postać leku recepturowego, należy wyeliminować z recepty wodę i wykonać proszek nicdzielony do użytku zewnętrznego (należy podać dawkowanie - A łyżeczki proszku na szklankę wody do płukania gardła). Proszek ten swoim składem przypomina gotowy preparat Gargarin, zawierający: chlorek sodu 5g, wodorowęglan sodu lOg, benzoesan sodu 5g, czteroboran sodu 1 Og i mentol 0,2g.

52) Rp.

Thymoli	0,025
Mentholi	0,5
Balsami peruviani	0,75
Spir. Vini 70°	25,0

S. Zewnętrznie do jamy ustnej (10 kropli na 'A szklanki ciepłej, przegotowanej wody). Balsam peruwiański niemal nie rozpuszcza się w wodzie ani w etanolu rozcieńczonym, rozpuszcza się natomiast w etanolu 95° (1 część balsamu rozpuszcza się w 10-30 częściach etanolu 95°). Należy zatem zamiast etanolu rozcieńczonego zastosować etanol 95°. Zmiana stężenia etanolu wydaje się konieczna, pomimo tego, że etanol 70° odznacza się zdecydowanie silniejszymi właściwościami antyseptycznymi niż etanol stężony i intencją lekarza było zastosowanie 70° etanolu. Podczas przygotowywania wodnego roztworu kropli etanol i tak ulega jednak rozcieńczeniu.

53) Rp.

Carbenicyllini	0,5
Hydrocortisoni	0,025
Aquae dest. ad	20,0
M.f.guttae
S. 6 razy dziennie po 1 kropli	do nosa.

Karbenicylina (Pyopen, Carbenicillin soclium) jest antybiotykiem z grupy półsyntetycznych penicylin. Karbenicylina dobrze rozpuszcza się w wodzie, lecz szybko ulega rozkładowi. Najtrwalsze (ok. 7 dni) są roztwory buforowane cytrynianem sodu. Hydrokortyzon natomiast praktycznie nie rozpuszcza się w wodzie, dość trudno w etanolu. W omawianych kroplach przepisana ilość hydrokortyzonu jest stosunkowo mała (końcowe stężenie 0,12%), podczas gdy stężenie zazwyczaj stosowane wynosi 0,25-2,5%. Dlatego też nie jest konieczne wprowadzenie dodatkowej substancji, która umożliwiłaby zawieszenie hydrokortyzonu. Problem stanowi zastosowanie niewłaściwego rozpuszczalnika dla karbenicyliny. Ponadto, z biofarmaceutycznego punktu widzenia, krople do nosa powinny być izotonizowane.

Poprawa recepty powinna zatem polegać na zastosowaniu 3% roztworu cytrynianu sodu zamiast wody. Wykonane krople należy dodatkowo zaopatrzyć w etykietkę „Zmieszać przed użyciem”.

Rp.

Carbenicyllini    0,5

Hydrocortisoni    0,025

3% Sol. Natrii citratis ad 20,0

M.f.guttae

S. 6 razy dziennie po 1 kropli do nosa.

54) Rp.

Acidi borici	3,0
Anaesthesini	2,0
Spir. Menthae pip.	1,0
Aquae destil. ad	100,0

M.f.sol.

S. 1 łyżka do herbaty na 0,5 szklanki wody.

W omawianej recepcie jako rozpuszczalnik zastosowano wodę destylowaną, w której kwas bomy można rozpuścić na gorąco. Problem stanowi natomiast otrzymanie wodnego roztworu anestezyny, która bardzo trudno rozpuszcza się w wodzie. Anestezynę trzeba rozpuścić w odpowiedniej ilości etanolu 95°, a następnie roztwór uzupełnić wodą do wymaganej masy leku. Aby otrzymać trwały roztwór konieczne jest zmniejszenie ilości kwasu bornego o połowę. Poprawiona recepta uzyska wówczas następujący skład:

40