226 227

lUrlupraflcinc metody piwłenUdl

Diagramy to figury geometryczne, których wielkość (powierzchnia, rzadziej objętość) są proporcjonalne do przedstawianych wartości statystycznych. Na mapach najczęściej stosowane są diagramy kołowe, rzadziej kwadratowe, słupkowe, prostokątne i kuliste. Wyróżnia się diagramy jednoparametrowe i wieloparametrowe oraz płaskie i bryłowe (tabela 63), a ponadto diagramy obrazkowo. Opracowując kaitodiagram, należy wyznaczyć parametr łub parametry figury geometrycznej, aby jej pole powierzchni lub objętość były proporcjonalne do przedstawianej wartości statystycznej. Aby właściwie szacować wartości przedstawiane przez diagramy należy skorzystać z poprawnie opracowanej legendy.

Legenda wielkości kartodiagramów umieszczonych na mapie może mieć jedną z dwu postaci, zależnie od zastosowanego rodzaju diagramów ciągłych łub skokowych Diagramy ciągłe to figury geometryczne o wielkości obliczonej odpowiednio do danych, które przedstawiają. Na przykład na mapie przedstawiającej liczbę ludności miast, każdy z diagramów ma inną wielkość. W przypadku diagramów skokowych wprowadza się klasy, np. 1-2, 2-3,3-6 min mieszkańców. Wówczas na mapie znąjdują się diagramy tylko kilku wielkości, odpowiadąjących środkom wymienionych klas: 1,5; 2,5; 4,5 min mieszkańców. Wspomniane dwa sposoby prezentacji wielkości diagramów powinny znaleźć odzwierciedlenie w legendzie kartodiagramu. W przypadku kartodiagramu ciągłego kołowego poprawnie skonstruowana legenda jest wykresem zmieniającej się średnicy kola odpowiednio do wartości statystycznych oznaczonych na osi poziomej. Zastosowanie tylko trzech wielkości ułatwia poprawne szacowanie wielkości diagramów na mapie (ryc. 6.40A). W przypadku diagramów skokowych w legendzie umieszcza się tylko diagramy wzorcowe, a ich wartości opisuje w klasach. Zastosowanie jednego z dwu wymienionych rodzajów kanodia-gramów zależy od przeznaczenia mapy. W przypadku ujęcia ciągłego można oszacować wielkość każdego diagramu, ale zwykle z pewnym błędem, gdyż do rzadkości należy pomiar

MIASTA POWYŻEJ 2N Ul MKSZMńCÓW

Ryc 140. Kaftoótagranry A - C*&t- B - sAotowy

średnicy diagramu. W drugim przypadku - diagramów skokowych - czytelnik tylko identyfikuje interesujący go diagram na mapie z jednym z diagramów w legendzie. Takie czytanie mapy jest łatwiejsze, ale w tym I przypadku (diagramu skokowego) mapa została w większym stopniu zgeneralizowana.

ffyc.6.4MCofcJta*M»lf)«Qrtott 1,10.100i1000

/Jyy pokazać wartość 100 stopek powintan mleć wy-nMć lOcm. a wartość lOGOmptezertoMtoystopek niemfeszczący słę na maph bo o wysokości 1 m. H toWar ayftocp można zastosować rtagram bryłowy (ryclna*e(PugEAmbergera.Bnarionaj

Ryc. 6.42. Diagramy sumaryczna stnMumlne

Przy opracowywaniu kartodiagramu należy uwzględnić percepcję diagramów, tak aby można było oszacować ich wielkości, czyli odczytać dane ilościowe. Popełniamy stosunkowo niewielkie błędy, szaciyąc wielkość słupków, nieco większe - oceniając wielkość diagramów kwadratowych, a jeszcze większe - w przypadku diagramów kolistych (L. Ratąjsłd 1989). Największe błędy popełnia się przy ocenie wielkości brył (kul, sześcianów) narysowanych na mapie. Po analizie danych statystycznych może się okazać, że zastosowanie diagramów bryłowych jest konieczne ze względu na rozpiętość danych. Jeżeli słupek, koło i kula ilustrują wartość 1 (ryc. 6.41), to-aby zilustrować wartość 1000- słupek powinien mieć wysokość 100 cm, kolo - średnicę ponad 4,5 cm, a kula - średnicę nieco ponad 1,5 cm.

Wyróżniamy kartodiagramy sumaryczne ilustrtyące tylko wielkość zjawiska i strukturalne przedstawiające tylko jego strukturę. Nąjczęśdęj opracowuje się diagramy sumaryczne strukturalne, prezentujące zarówno wielkość, jak i strukturę zjawiska (ryc, 6.42). Diagram przedstawiający liczbę ludności może pokazywać jej strukturę wiekową; przedstawiąjący grunty orne -może ilustrować strukturę zasiewów. Obydwa zagadnienia (wielkość i struktura) powinny być tematycznie pokrewne.

Strukturę zjawiska odkłada się na diagramie kołowym, zaczytując od pionu (albo inaczej: od godziny 12 na zegarze, zgodnie z ruchem wskazówek zegara), a w legendzie objaśnia się kolejno zastosowane barwy lub desenie. Wfewnątrz diagramów kwadratowych równie/ można oznaczyć strukturę zjawiska - najlepiej przyjąć, że bok poziomy kwadratu odpowiada wartości 100% i wówczas można łatwo odłożyć udziały procentowe.