24 2

t»w ptowwMy 102 Mstawy Miii: o wychowaniu

t»w ptowwMy 102 Mstawy Miii: o wychowaniu

praktycznie tylko wtedy spełnia swoje funkcje, kiedy występuje w ścisłej integracji z wiedzą pozwalającą wyjaśniać przekształcaną rzeczywistość. Badacz zjawisk wychowania powinien mieć świadomość metodologiczną, kiedy zjawiska wyjaśnia, a kiedy projektuje sposoby ich modyfikowania. Ale wiedza, którą buduje, powinna powstawać w sposób integralny. Nie jest to ta sama pedagogika, lecz integralny system nauk o wychowaniu”⁷³.

W podobnym kierunku ewoluowała pedagogika we Francji, gdzie pod koniec lat 60. XX wieku zniknęła z uniwersytetów jako kierunek kształcenia, zaś w jej miejsce pojawiła się nowa dyscyplina pod nazwą „nauki o wychowaniu’ (science de l education). Charakteryzowano ją jako „[...] »zespół dyscyplin, które w stałych interakcjach tworzą wiedzę o sytuacjach, praktykach, systemach wychowania i kształcenia* (Bernard Gharlot). [...] »Nauki o wychowaniu, to zestawienie dyscyplin uniwersyteckich (psychologii, socjologii, historii...) zajmujących się wychowaniem* (Viviane Isambert-Jamati). Nauki

0    wychowaniu tworzą »nauki badające zjawiska makro-edukacyjne (zjawiska demograficzne, ekonomiczne, społeczne), nauki badające zjawiska mikro-edukacyjne (zjawiska psychologiczne

1    biologiczne dotyczące podmiotu) oraz dydaktyki dyscyplin szkolnych (metody nauczania, mechanizmy transmisji)* (Mialaret, Debesse,

[..jr⁷⁴.

► 2.2.3. Etap trzeci - interakcja globalna (postmodernizm)

Okres zewnętrznej globalnej interakcji pedagogiki jest też określany mianem heterogeniczne-ści (postmodernizmu). W Polsce przypada on na lato 90., które cechuje dominacja różnych gier mimetycznych (maski — uczulenia - ucieczki — nawrócenia), łączących chęć ukrycia, wyparcia, pomniejszenia lub zapomnienia przeszłości. Przełom formacyjny w Polsce w 1989 roku postawni przed pedagogami problem otwarcia się na nowe, częściowo nieznane, podstawkowa prądy i teorie pedagogiczne, funkcjonujące w społeczeństwach otwartych. Przed »•

związkowego „Solidarność" i zmiany ustrojowej w 1989 roku. Cechowało go załamanie się dotychczas dominującego paradygmatu zinstru-m en tał izowan cj pedagogiki socjalistycznej oraz zakwestionowane i odrzucenie ideologii sankcjonującej (nie)ład społeczny i jedynie obowiązującą teorię wychowania oraz kształcenia socjalistycznego. Pojawiły się też pierwsze warianty „anty-" i _v.neo-^w. krytyczne, opozycyjne wobec dominującego paradygmatu pedagogiki, przy szerokim otwTirciu się polskich humanistów na inne prądy i nurty wychowania Zachodu. Był to takie okres ścierania się teorii, odmiennych światopoglądów', relatywizacji poglądów, konkurowania i wzajemnego zwalczania koncepcji funkcjonałtzmu. teorii krytycznej i interpretacjo-nizmu. Pojawił się zarazem „partyzancki” i dekadencki styl uprawiania pedagogiki. Wyłoniły się też studia i ideologie feministyczne, zaś w tekstach pedagogicznych doszła do głosu różnorodność nastrojów' i konkurencja ideologii.

O heterodoksji świadczy też pojawienie się wyraźnej opozycji wobec systemu i teorii (rozproszonej, marginalnej, słabej), a zarazem wytwarzanie obronnych wobec dominującego paradygmatu ideologii pedagogicznych, traktowanych przez autorów i ich odbiorców jako element cynicznej gry w pozory, gry o przetrwanie.

W tym okresie swoje podejście do pedagogiki jako nauki o wychowaniu zaczął zmieniać Hełiodor Muszyński, czołowy ideolog pedagogiki socjalistycznej. Rozczarowany brakiem rezultatów w zakresie zbudowania pedagogiki jako wyodrębnionej i rozwiniętej nauki praktycznej, empirycznej, to znaczy uwolnionej od metod „pseudofilozoficznego spekulatywizmu”, która mogłaby stanowdć odpowiednik pozapraktycz-nych nauk społecznych, stwierdził, że tę dyscyplinę wiedzy czeka przejście    w jeszcze

jedno stadium: ścisłego powiązania z naukami wyjaśniającymi rzeczywistość, będącą przedmiotem celowej interwencji. Z tych wzgłędów stadium to określamy jako stadium integryzmu. Rozwiązywanie praktycznych problemów wychowania wymaga jednoczesnego wyjaśniania i projektowania. Zaś wiedza wykorzystywana

^7J H. Muszyński. Spór o metodologiczny status nauk o wychowaniu, „Kwarralnik Pedagogiczny’ ?9&2, nr 2. s. 9-⁷⁴ A. Zielińska, Między teorią a praktyką. Nauki o wychowaniu «e Francji, „Edukacja” 1997, nr 5, s. 93.