zrzut ekranu 24

•t$ Programy Miejsca System
0 O O Kozielecki Józef - Koncepcje psychologi Plik Edycja Widok Przejdź Pomoc	czne człowieka.pdf
^ Poprzednia ^ Następna 71 (71 z 132)	Dopasuj do szerokości	■

j

się ustalić główne techniki stosowane przez terapeutów. Pierwszą z nich jest technika swobodnych skoj ar zeń. W czasie stosowania jej pacjent z reguły leży na słynnej już kanapce. Za nim zaś, w fotelu, siedzi terapeuta, który może obserwować pacjenta, jego mimikę czy ruchy rąk. Jednocześnie pacjent nie widzi terapeuty. Takie relacje przestrzenne między terapeutą a pacjentem nie są przypadkowe. Według psychoanalityków stwarzają one atmosferę anonimowości; pacjent staje się rozluźniony, zmniejsza się jego opór przed ujawnieniem różnych traumatycznych przeżyć. Psychoanalitycy zawsze przypisywali wielką wagę do szczegółów.

\f:

;(

li*.

i

n

V

ik

Na początku posiedzenia terapeuta prosi pacjenta, aby ten swobodnie bez żadnych oporów i zahamowań mówił głośno o tym, co przyjdzie mu na myśl. Nie r.hndzi o to, aby jego wypowiedzi były logicznie uporządkowane i konsekwentne, chodzi raczej o to, aby były one wyczerpujące, aby pacjent nie tłumił uczuć i emocji. Wszystko jest tu ważne. Technika swobodnych skojarzeń nie jest łatwa. Często u pacjenta występuje zjawisko oporu, które zakłóca jego wypowiedź. Zamiast relacjonować swoje myśli, pacjent zaczyna „grę z terapeutą”, omija pewne szczegóły, dokładnie redaguje swoje opowiadanie. Analiza oporów człowieka oraz sposobu ich przezwyciężania ma zasadnicze znaczenie w psychoterapii.

W początkowych fazach leczenia terapeuta jest stosunkowo bierny. Później jednak zajmuje on bardziej aktywną postawę. Włącza się w tok myśli pacjenta, poszukuje związków istniejących między obecnymi problemami jednostki a przebiegiem socjalizacji w dzieciństwie. W końcowych fazach leczenia zaczyna interpretować fakty przedstawione przez pacjenta, uświadamia mu jego konflikty i mechanizmy obronne. Interpretacja ta musi być zaakceptowana przez pacjenta; gdy ten ostatni ją odrzuca, terapeuta poszukuje innych przyczyn trudności i zaburzeń.

W czasie psychoterapii zostaje nawiązany pewien skomplikowany stosunek interpersonalny między pacjentem a psychoterapeutą. Często zachodzi interesujące zjawisko przeniesienia. Mówiąc o swoich przeżyciach z dzieciństwa pacjent przenosi swoje emocje i postawy z rodziców na terapeutę. Przeniesienie takie może mieć bądź charakter pozytywny, bądź negatywny. Przyjmijmy, że pewna kobieta w dzieciństwie była przy-

wiązana do ojca. W takim przypadku może ona przenieść sympatię i miłość do rodziców na terapeutę. Pozytywne przeniesienie ma duże znaczenie; pacjent chętnie opowiada o swoich przeżyciach i trudnościach. Przeciwne skutki wywołuje przeniesienie negatywne. Załóżmy, że mężczyzna, w okresie dzieciństwa, był surowo karany przez ojca. Fakt ten wywoływał w nim agresję i nienawiść do osoby karzącej. Przeniesienie tych emocji na terapeutę powoduje, że pacjent przejawia wobec niego wrogość, chłód i gniew. Przeniesienie negatywne utrudnia i zaburza proces terapeutyczny.

Dzięki technice swobodnych skojarzeń psychoanalityk może uświadomić człowiekowi jego wewnętrzną dynamikę, jego konflikty i trudno-śd. Po wielu posiedzeniach, które odbywają się kilka razy w tygodniu w okresie od jednego do trzech lat, człowiek zaczyna rozumieć swoje problemy i próbuje je rozwiązać.

4Chociaż technika swobodnych skojarzeń jest prawdopodobnie najważniejszym sposobem poznawania człowieka, nie jest to sposób jedyny. Wielu terapeutów przypisuje dużą wagę do interpretacji snów. Sny są rodzajem przeżyć psychicznych. Pozornie wydaje się, że nie mają one większego znaczenia w życiu jednostki. Psychoanalitycy nie podzielają takiego poglądu. Według nich sny są potężnym źródłem informacji o nieświadomych konfliktach i zrepresjonowanych dążeniach. Dzięki nim jednostka może również odtworzyć wiadomości, których uczyła się wiele lat wcześniej i które całkowicie zapomniała.

Interpretacja snów nie jest jednak sprawą łatwą. Są one zakodowane w dość skomplikowanym języku, który należy rozszyfrować. Wymaga to wieloletniego treningu i doświadczenia. Podam jeden z nielicznych przykładów, który problem ilustruje. Pewien młody lekarz internista przyszedł do psychoanalityka, ponieważ przeżywał trudności związane z karierą zawodową²⁶. Już w czasie studiów doznał kiedyś silnego ataku lęku, który go załamał; chciał nawet przerwać naukę. Jednak dzięki pomocy

Według książki R. Maya, op. cit.