zrzut ekranu 14

*0 Programy Miejsca System *)

O O 0 Kozielecki Józef - Koncepcje psychologiczne czlowieka.pdf

Plik Edycja Widok Przejdź Pomoc

^ Poprzednia ^ Następna 61

(61 z 132)

Dopasuj do szerokości t

wyróżnić dwie Idasy osób badanych. Do pierwszej z nich należeli „repre-sjoniści”, którzy mieli tendencję do szybkiego zapominania słów skojarzonych z określoną karą; jednocześnie słowa neutralne lub połączone z nagrodą zapamiętywali oni dość szybko. Przeciwnie, „antyrepresjoniści* szybciej uczyli się słów, które były lękotwórcze. Interesujące, że łączna liczba wyrazów zapamiętanych przez obie grupy była podobna. Zarówno ten eksperyment, jak i inne badania wskazują, że reakcja wypierania nie jest powszechna. O tym, czy ktoś stosuje ten mechanizm, decyduje jego biografa, a szczególnie wychowanie w okresie dzieciństwa.

Jakie są skutki represji? Z reguły zmniejsza ona lęk, poczucie winy i napięcia emocjonalne; przynajmniej na pewien okres. Ale nie rozwiązuje konfliktów. Myśli zrcprcsjowanc w dalszym ciągu wpływają na ludzkie zachowanie, przejawiają się one w czynnościach pomyłkowych, snach czy nawet w wyrazie twarzy. Są nieświadomymi siłami ukierunkowującymi czynności człowieka. Konflikty i dążenia można wyprzeć ze świadomości, nie można jednak przed nimi uciec.

Na zakończenie chciałbym przypomnieć ważną różnicę, jaka istnieje między represją a stłumieniem. To ostatnie polega na umiejętności panowania nad swoimi dążeniami, pragnieniami i motywami, które nie są akceptowane społecznie. W obawie przed sankcją zewnętrzną czy możliwością ośmieszenia się człowiek nie manifestuje swoich dążeń. Tak na przykład pracownik często nie ujawnia swojej nienawiści i agresji w stosunku do autokratycznych przełożonych. Stłumienie jest czynnością świadomą. Człowiek w pełni zdaje sobie sprawę, że „trzymając na wodzy" społecznie niepożądane dążenia i pragnienia, zachowa warz i uniknie wzmocnień negatywnych. O ile więc represja jest nieświadomą formą uwalniania się od wewnętrznego lęku i poczucia winy, o tyle stłumienie stanowi świadomą reakcję, której celem jest uniknięcie zewnętrznej sankcji. Niektórzy badacze przyjmują hipotezę, że stłumienie jest bardziej charakterystyczne dla kultury wschodniej, na przykład dla Japonii, podczas gdy represja częściej występuje u ludzi wychowanych przez kulturę zachodnią.

W koncepcji psychoanalitycznej mechanizm represji odgrywa dużo poważniejszą rolę niż reakcja stłumienia.

120

Pobrane - Przeglądark... O Facebook - Mozilla Fir... | Aleksander Radwański 0 Pobied

3 Ważne miejsce w koncepcji psychoanalitycznej zajmuje projekcja. Jest to nieświadomy mechanizm rzutowania swoich niepożądanych cech czy wad na innych ludzi. Przypisując otoczeniu nieszlachetne motywy działania, człowiek chroni się przed przyznaniem, że sam kieruje się takimi dążeniami. Projekcja zmniejsza lęk i wpływa na wzrost samooceny. Superagresywny uczeń nierzadko uważa, że jest gołąbkiem żyjącym wśród brutalnych jastrzębi. Nieuczciwy pracownik próbuje przekonać otoczenie, jż ludzie kierują się z reguły motywami egoistycznymi. Przed laty moja ośmioletnia córka przysłuchując się raz rozmowie dorosłych, którzy narzekali na postępowanie swoich współpracowników, stwierdziła z całą powagą, że „jest takie przysłowie, iż każdy mówi o sobie”. Według niej rozmówcy rzutowali swoje wady na inne osoby. Mechanizm projekcji nie jest więc obcy małym dzieciom.

Współczesna psychologia nie posługuje się potoczną wiedzą o projekcji; badacze przeprowadzili wiele eksperymentów, które pozwalają lepiej poznać ten mechanizm. W jednym z doświadczeń proszono studentów, aby ocenili, w jakim stopniu ich koledzy posiadają cztery niepożądane cechy, a mianowicie: skąpstwo, upór, skłonność do nieporządku oraz nieśmiałość. Jednocześnie każdy student musiał również dokonać samooceny. Zaobserwowano interesujące zjawisko. Studenci, którzy posiadali jakąś niepożądaną cechę i którzy nie zdawali sobie z tego sprawy, byli skłonni przypisywać ją swoim kolegom. Takie zachowanie świadczyło o funkcjonowaniu mechanizmu projekcji.

Kto jest obiektem projekcji? Na kogo człowiek rzutuje swoje wady i społecznie niepożądane gżenia? Okazuje się, że projekcja ma charakter wybiórczy. Z reguły najczęściej jej obiektem są te osoby i grupy społeczne, które są na tyle podobne do jednostki stosującej ten mechanizm, że projekcja brzmi dość prawdopodobnie, a jednocześnie na tyle różne, iż rautowanie nie wywołuje lęku. Nauczyciel, który identyfikuje się ze swoją szkołą, rzadko będzie przypisywał najbliższym kolegom agresywność, egoizm czy zawiść. Znacznie częściej będzie on projektował te cechy na administrację szkolną, nauczycieli innych szkół czy na pokrewne grupy zawodowe. Wybiórczy charakter projekcji zwiększa jej skuteczność.

121

hieplików Kozielecki Józef - Konc...