zrzut ekranu 34

Programy Miejsca System *)

O O O Kozielecki Józef - Koncepcje psychologiczne człowieka.pdf

Plik Edycja Widok Przejdź Pomoc

Poprzednia ^ Następna

81    (81 z 132)

Dopasuj do szerokości ▼

i

i

i

F

skowania, lecz jest objawem słabości i defektów patologicznych. Przestępcy to nie ludzie źli, lecz chorzy.

Piękny przykład tego stylu myślenia podaje angielski dziennikarz R. Huntford³³, który przez lata pracował w Szwecji. Jeden ze Szwedów, oskarżony o defraudację pewnej sumy pieniędzy, skarżył się w wywiadzie prasowym: „Dlaczego traktuje się mnie jako przypadek kliniczny? Słuchaj, zrobiłem to, co zrobiłem. Wybrałem swoją drogę i zapłaciłem za nią. Teraz chcę zacząć nowe życie. Dlaczego więc [...] traktowany jestem nie jako istota ludzka, lecz jako kliniczny przypadek?” Zatem nawet sprzeniewierzenie pieniędzy jest uznane za wskaźnik zaburzeń. Życie społeczne dostarcza wielu tego typu przykładów. Taki kliniczny stosunek do człowieka, jaki prezentują nic tylko psychu analitycy, uważam za kontrowersyjny. Jest on mi obcy zarówno jako nauczycielowi, jaki psychologowi eksperymentalnemu, który przez lata badał prawa ludzkiego myślenia. To prawda, że ludzie nie zawsze zdają sobie sprawę ze swoich konfliktów, że często ulegają frustracji, że opanowuje ich lęk i poczucie winy, że są bezradni. Nie jest to jednak cała prawda. I nie jest to prawda najważniejsza. W wielu sytuacjach ludzie umieją z dużą wytrwałością dążyć do swoich celów; są samodzielni i twórczy. Wykazują niezwykłą plastyczność; znany im jest nie tylko lęk, ale również nadzieja. W świetle tych danych postawa nauczyciela i wychowawcy wydaje się bardziej odpowiednia niż postawa klinicysty.

4Te krytyczne oceny są potwierdzane przez prace z psychohistorii, dziedziny nauki stworzonej przez Freuda, Eriksona, Fromma i innych. Zajmuje się ona przede wszystkim studiowaniem wielkich postaci historycznych i interpretacją ich czynów za pomocą pojęć, twierdzeń i metod psychoanalizy. Badacze stawiają sobie takie pytania, jakie nieświadome siły dynamiczne były źródłem wielkich czynów politycznych czy kulturowych, jakie traumatyczne przeżycie w dzieciństwie wpłynęło

⁵³ R. Huntford, The netu totalirarians, London 1971, s. 197.

160

|~ F? Pobrane- Przeglądark... O Facebook - Mozilla Fir... B Aleksander Radwański O Pobierar

n		czw 26 lut, 12:17 Q. czytelnia 0
	i

r

na ich przebieg, jakie zaburzenia psychopatologiczne odgrywały rolę w działaniu wybitnej jednostki?

Psychoanalitycy - a głównie Freud - szczególnie doniosłą rolę przypisywali kompleksowi Edypa; kompleks ten polega na tym, że chłopiec pragnie posiąść seksualnie swoją matkę i usunąć ojca, którego traktuje jako swojego rywala. Dziewczynka, odwrotnie, chce zdobyć swojego ojca j usunąć z drogi własną matkę (czasem takie pragnienie nazywa się kompleksem Elektry). Kompleks ten przejawia się w fantazjach lub we wrogich i buntowniczych zachowaniach. Chociaż zostaje on wyparty ze świadomości, pozostaje siłą kierującą życiem jednostki. W procesie interpretacji czynów osobistości wielkiego formatu ważną rolę odgrywają także takie pojęcia jak neurotyczna osobowość, konflikty motywacyjne i kryzysy, mechanizmy obronne czy tendencje sadystyczne i masochistyczne.

Posługując się tymi pojęciami i twierdzeniami, Freud zanalizował wiele przypadków, a przede wszystkim życie Leonardo da Vinci, Dostojewskiego i Mojżesza. Tymczasem Erikson zbadał - zgodnie ze swoją koncepcją - biografię Lutra i Gandhiego. Poza tym Fromm zainteresował się m.in. czynami Hitlera.

Ograniczę się tylko do jednego przykładu. Zdaniem Freuda, Leonardo da Vinci, jak inne dzieci, przeżywał kompleks Edypa. Jego zainteresowania obrazami Matki Boskiej były wysublimowanym marzeniem o bliskim kontakcie z matką, z którą rozstał się w młodości. Jednak sublimacja nie zaspokaja całkowicie popędu. Dlatego w późniejszym wieku przeżywał pewne napięcie, niepokój i podniecenie ruchowe. Zainteresował się Madonnami, a nie arystokratkami, ponieważ wyobraża!' sobie swoją matkę jako kobietę najbardziej podobną do Madonny. Takie podobieństwo zwiększało znaczenie mechanizmu sublimacji.

Jaką wartość mają studia z dziedziny psychohistorii? Przede wszystkim — większość z nich — posiada znaczenie estetyczne i artystyczne. Można je uznać za swego rodzaju arcydzieła literackie, które porównuje z książkami Manna czy Marqueza. Z tego punktu widzenia są one potrzebne współczesnemu człowiekowi, którego dusza została tak bardzo zmaterializowana. Jednocześnie ich wartość poznawcza bywa kwestionowana, szcze-

161

Se plików Kozielecki Józef - Konc... ■