zrzut ekranu 30

•Cf Programy Miejsca System *)

O O 0 Kozielecki Józef - Koncepcje psychologiczne człowieka.pdf

Plik Edycja Widok Przejdź Pomoc

Q Poprzednia ^ Następna 77    (77 z 132) Dopasuj do szerokości

tyków czy spożywania alkoholu. Zatem kompulsywna konsumpcja pozwala człowiekowi przystosować się do warunków społecznych.

\'f

1«!

Mimo działania tych czynników psychoanalitycy uważają, że humanizacja konsumpcji jest możliwa. Pierwszym jej etapem powinno być wyróżnienie w toku badań naukowych dwóch rodzajów potrzeb, a mianowicie potrzeb konstruktywnych i potrzeb destruktywnych. Pierwsze z nich rozwijają ludzką osobowość, dają człowiekowi satysfakcję i poczucie godności. Przeciwnie, zaspokojenie potrzeb destruktywnych zagraża zdrowiu i bezpieczeństwu człowieka, deformuje jego charakter. Prawdziwie humanistyczna konsumpcja powinna zaspokajać jedynie potrzeby konstruktywne. Zilustruję to na prostym przykładzie. Ważnym towarem konsumpcyjnym jest odzież. Jednak w pogoni za zyskiem producenci wypuszczają na rynek ubrania, suknie czy buty, które nie tyle są wygodne, estetyczne i piękne, co maksymalizują dochody. Za pomoq irracjonalnej reklamy i metod bminwashing przekonuje się ludzi, iż droga suknia to wskaźnik pozycji życiowej i prestiżu. W celu uzdrowienia konsumpcji należy zmienić ten stan rzeczy, należy produkować odzież, która jest wygodna, piękna i zgodna z indywidualnym smakiem. Trzeba reklamować nie to, co jest najbardziej opłacalne, lecz to, co jest estetyczne, co zaspokaja potrzeby konstruktywne współczesnego człowieka.

Konsumpcja powinna być procesem sterowanym. Zarówno produkcja, jak i reklama muszą służyć dążeniom i aspiracjom człowieka, muszą one stymulować rozwój potrzeb estetycznych i społecznych, a nie potrzeb destruktywnych. Psychoanalitycy zdają sobie sprawę, że osiągnięcie tych celów w wysoko uprzemysłowionych krajach, gdzie zysk jest sprawą najważniejszą, nie należy do spraw łatwych.

3 Źródłem niepokoju wielu psychoanalityków jest daleko posunięta dehumanizacja instytucji społecznych, takich jak rodzina, szkoła, urząd ' czy ośrodki kultury. W wielu wysoko uprzemysłowionych krajach są one nastawione na maksymalizację wydajności i zysku, są całkowicie zbiurokratyzowane. Występuje niebezpieczne zjawisko autonomizacji i patolo-152

VI P* Pobrane - Przeglądark... <2) Facebook - Mozilla Fir... | Aleksander Radwański <g) Pobien

gizacji instytucji. W wielkich systemach organizacyjnych człowiekiem manipuluje się jak marionetką. Weźmy na przykład systemy edukacyjne. Są one z reguły imponujące, jeśli chodzi o liczbę studentów, rozwój laboratoriów i bibliotek, stopień komputeryzacji, jednocześnie jakość tych systemów budzi poważny niepokój społeczeństwa i młodzieży. Charakterystyczna z tego punktu widzenia jest wypowiedź jednego z uczniów szkoły szwedzkiej: „System szkolny stał się wydajną fabryką; w tej fabryce my jesteśmy surowcem, który pod naciskiem systemu ocen przekształca się w roboty i konformistów na sprzedaż dla najwięcej oferujących przedstawicieli świata interesu”.

Nic jest to pogląd odosobniony. Dowartościowanie systemów edukacyjnych wymaga wprowadzenia wielu radykalnych zmian. Przede wszystkim studenci i uczniowie muszą być aktywnymi uczestnikami procesu nauczania, a nie „konsumentami wiedzy”, muszą być współodpowiedzialni za losy uczelni. Ich głos powinien się liczyć w czasie podejmowania decyzji administracyjnych; powinni być współtwórcami planów i programów nauczania.

Ważny jest postulat Fromma, aby znieść w szkolnictwie przepaść, jaka istnieje międży doświadczeniem emocjonalnym a doświadczeniem intelektualnym człowieka, aby kształtować zarówno umysły, jak i serca. W wielu systemach edukacyjnych nie docenia się — lub nawet ignoruje - rozwój emocji, takich jak uczucie afiliacyjne, przyjaźń czy miłość. Wywołuje to negatywne skutki. Człowiek, który osiągnął najwyższy poziom intelektualny, z punktu widzenia dojrzałości emocjonalnej nie wyszedł poza średniowiecze. Znaczenie rozwoju uczuć i kształcenia moralnego rozumieją również inni, na przykład postmoderniści.

Wreszcie psychoanalityków niepokoi fakt, że współczesne systemy edukacyjne są tak bardzo zbiurokratyzowane, że osobiste kontakty między uczniem i nauczycielem zostały prawie całkowicie wyeliminowane, że często uczący się zostaje zredukowany do perforowanej karty w komputerze. Tymczasem wiele danych empirycznych wskazuje, że osobowość nauczyciela, jego nieformalne kontakty face-to-face wywierają zasadniczy wpływ na poglądy i emocje ucznia czy studenta. Zatem w humanistycz-

153