zrzut ekranu 21

•C| Programy Miejsca System

O O O Kozielecki Józef - Koncepcje psychologiczne człowieka.pdf

Plik Edycja Widok Przejdź Pomoc

tj. B9 czw 26 lut, 12:16 czytelnia (!)

Piszę o tych sprawach nie po to, aby wykazać, że system obronny _Mj_a» nie ma żadnego znaczenia, że jest nieistotną ozdóbką, lecz po to, aby uzasadnić jego ograniczenia i wady. Zdaniem psychoanalityków każd_a forma obrony przed lękiem jest lepsza niż bezczynność i bierne poddawanie się beznadziejności. Mechanizmy obronne, takie jak projekcja czy racjonalizacja, aktywność w środowisku i praca zawodowa, stwarzają przynajmniej potencjalne możliwości zmniejszenia lęku, poczucia niższości i niepokoju. Wiele badań klinicznych potwierdza te poglądy. Dane zgromadzone w czasie drugiej wojny światowej wskazują, że strach i lęk były szczególnie silne nie wtedy, gdy żołnierze prowadzili walkę i aktywnie się bronili, lecz wtedy, gdy byli bierni, gdy nie mogli zrobić nic, aby usunąć zagrożenie. Działania, nawet pozornie odległe od źródła lęku, mogą wpłynąć na jego zmniejszenie lub przynajmniej na odsunięcia go na pewien krótki czas.

Psychoanalitycy wiele powiedzieli o przyczynach lęku i jego konsekwencjach, jednocześnie jednak niezmiernie mało zajmowali się konstruktywnymi metodami zwalczania stanów lękowych.

4W systemie ludzkiej wiedzy o strachu i lęku, gromadzonej przez filozofów, psychologów czy lekarzy od czasów renesansu, psychoanalityczna teoria lęku odgrywa pewną rolę. Niewątpliwie twórcy jej powiedzieli wiele interesujących rzeczy na temat lęku pierwotnego i wtórnego, na temat mechanizmów obronnych czy na temat relacji istniejących między konfliktem, frustracją i lękiem. Nie sposób jednak zaprzeczyć, iż teoria ta jest dość jednostronna i często oderwana od życia. Zgodnie z ich specyficzną mentalnością, psychoanalitycy zwracali uwagę na destruktywny wpływ lęku i strachu na działalność człowieka. Tymczasem, jak udowadnia Janusz Reykowski emocje nie tylko dezorganizują czynności intelektualne czy zewnętrzne, lecz mogą również działać mobilizująco na jednostkę.

Przytoczę interesujący przykład. „Pewien frontowy oficer relacjonował następujące zdarzenie. W czasie ataku biegł wraz z grupą żołnierzy przez niewielką polankę. W ręku trzymał pistolet. W pewnej chwili, nie wiadomo skąd, wyrósł przed nim żołnierz hitlerowski ze skierowaną weń jyfą pistoletu maszynowego. Widok ten podziałał nań paraliżująco. Ręka, której trzymał broń, opadła mu bezwładnie, nogi się pod nim ugięły; odczuł coś, co niektórzy nazywają uczuciem «waty w nogach». Byłby nie-chybnie zginął, gdyby nie biegnący koło niego sierżant; sierżant strzelił pierwszy, wcześniej, nim hitlerowiec zdążył oddać swoją serię”²³. Tak więc serach działał demobilizująco na oficera; jednocześnie pod wpływem tej emocji sierżant umiał wzmóc swoje siły i oddać celny strzał do atakującego wroga. Istnieją dowody wskazujące na to, że strach i lęk mogą w pewnych okolicznościach wpłynąć dodatnio na procesy poznawcze i wykonawcze. We współczesnej psychoanalizie znajdujemy bardzo mało danych na temat pozytywnej funkcji emocji, takich jak lęk i strach, w życiu człowieka. Jest to więc teoria wyraźnie jednostronna.

Poza tym jest ona pesymistyczna. Nawet gdy człowiek aktywnie broni się przed lękiem, to obrona ta często nie daje pożądanych rezultatów. Co więcej, system obronny sam może być źródłem lęku. Lęk może więc rodzić lęk. Niewesoła perspektywa. Oczywiście ludzie mogą być paraliżowani przez lęk, prawdą jest jednak również to, iż umieją lęk paraliżować.

I często to im się udaje.

³ J. Reykowski, Eksperymentalna psychologia emocji, Warszawa 1969.

134

135

□

Pobrane - Przeglądark... Facebook - Mozilla Fir... g Aleksander Radwański Pobieranie plików

Kozielecki Józef - Konc...