zrzut ekranu 11

•C| Programy Miejsca System

O O O Kozielecki Józef - Koncepcje psychologiczne człowieka.pdf

Plik Edycja Widok Przejdź Pomoc

Poprzednia ^ Następna

tj. B9 czw 26 lut, 12:15 czytelnia (!)

W społeczeństwie całkowicie stechnicyzowanym środki zaczynają dominować nad celami. Umiejętność działania, czyli owe słynne know-how przesłania problem wyboru celów, czyli know-what. Humanistyczna zasada, aby tworzyć to, co zaspokaja ludzkie potrzeby, co jest zgodne z aspiracjami człowieka, zostaje zastąpiona przez zasadę ahumanistyczną, według której trzeba robić to, co jest technicznie wykonalne. Jeśli produkcja bomby atomowej , jest możliwa, należy ją produkować. Jeśli można zbudować gmach stupiętrowy, w którym ludzie czują się jak mrówki w gigantycznym labiryncie, należy tę szansę wykorzystać. Ponieważ akceleracja rozwoju intelektualnego dziecka jest osiągalna, należy - bez względu na jej konsekwencje - wykorzystać to w szkole. W Stanach Zjednoczonych zbudowano kiedyś automatyczne pianino nie dlatego, aby wykorzystywać je jako instrument muzyczny, ale dlatego, aby popisać się wirtuozerią wynalazczą. Nie służyło ono człowiekowi, było jedynie popisem potęgi know-how. Zasada, aby tworzyć to, co jest technicznie możliwe, jest jednym z groźnych symptomów dehumanizacji technologii. W pogoni za doskonałością ludzie zapominają nieraz o swoich potrzebach i dążeniach.

Nie jest to jedyne źródło niepokoju. W wielu wysoko uprzemysłowionych krajach, takich jak Stany Zjednoczone, głównym kryterium działania instytucji, fabryk, urzędów, uniwersytetów i szpitali stała się wydajność i zyski. Maksymalizacja efektywności i dochodów jest zasadniczym celem menedżera, pedagoga czy urzędnika. Jakie są dochody korporacji, ilu absolwentów „wyprodukował⁵⁵ uniwersytet czy ilu pacjentów skorzystało z usług danego szpitala - to jedyne naprawdę interesujące pytania. W takich instytucjach, często doskonałych pod względem organizacyjnym i technicznym, człowiek i jego sprawy zostały zredukowane do minimum. Zgodnie z zasadami behawiorystycznej inżynierii pracownik, uczeń czy pacjent są przedmiotem manipulacji. W takich warunkach trudno mówić o zaspokajaniu potrzeb społecznych, o przyjaźni i godności człowieka.

Zbytnia technizacja społeczeństw wysoko uprzemysłowionych, pogoń za zyskiem i techniczną wirtuozerią, biurokracja i powolny rozwój kultury pociągają za sobą fatalne konsekwencje, rodzą konflikty, udaremniają zaspokojenie elementarnych potrzeb; człowiek jest w stanie permanentnej frustracji.

Jedną z najważniejszych potrzeb człowieka, którą trudno zaspokoić _wniepewnym i wrogim świecie jest poczucie tożsamości i integracji osobowości. Jak podkreśla Fromm, tożsamość będąca typową vdaściwością jednostki, wiąże się z ludzkim „ja”. „Ja⁵⁵ stanowi strukturę, leróra organizuje aktywność, która umożliwia działanie, decyduje o indywidualności i niepowtarzalności człowieka. „Ja⁵⁵ jest świadomością tego, iż jednostka to podmiot, który jest aktywny, bezpieczny, niezależny i samodzielny. Jednak w tym stechnicyzowanym świecie ludzie tracą poczucie tożsamości; stają się tym, co autor Ucieczki od wolności nazywa ego. Ego co nie tyle podmiot, ile przedmiot, który ma mieszkanie, samochód, lodówkę i dzieci. Różnica między „ja” i ego, to różnica między „być” i „mieć”, co różnica między podmiotem i przedmiotem, między tożsamością a kryzysem tożsamości. Człowiek, który posiada tylko ego, jest marionetką.

Mówiąc o sytuacji jednostki w społeczeństwie amerykańskim autor 0 sztuce miłości powiedział: „Współczesny człowiek posiada wszystko: samochód, dom, pracę, dzieci, rodzinę, problemy, trudności i satysfakcję - a jeśli to wszystko mu nie wystarcza - posiada swego psychoanalityka. Jednocześnie jest on niczym”¹³. Kryzys tożsamości, strata poczucia swego „ja⁵⁵, swej indywidualności i godności staje się wielkim problemem w wysoko uprzemysłowionych społeczeństwach.

Trudność rozwiązania konfliktów motywacyjnych i interpersonalnych rodzi frustrację, wywołuje lęk i zaburzenia emocjonalne, agresję i zachowania neurotyczne. Psychoanalitycy nie szczędzili mocnych słów, aby opisać te złowrogie konsekwencją.

/ Psychoanalityczna teoria konfliktów, która rzuca pewne światło na JL nieświadomy mechanizm zachowania jednostki, niejednokrotnie była przedmiotem ostrej krytyki. Zastrzeżenia w stosunku do niej były różno-

¹³ E. Fromm, op. cil

114

115

□

Pobrane - Przeglądark... Facebook - Mozilla Fir... g Aleksander Radwański Pobieranie plików

Kozielecki Józef - Konc...