256 257 2

¹ Pew,

Badania morfologiczno-porównawcze wskazują jednak -bieństw w ogólnej budowie, wymienione 8 (ypów wtórnojamo *^e.^Iłl'^n,o _n powstawało w ewolucji niezależnie od siebie, nie mają one w ^po*or ków, obniżanie im rang systematycznych i łączenie ich w j_etj_e^Spó,nych p_r,^J,e|' liczbę typów jest szczególnie sztuczne.    ^{n ty}P lub ⁰⁽¹

U®. Typ: wrotki — Rotatoria

Synonim: Rotitera

Dingnoza: wtórnojamowcc pozorne drobne, mikroskopijne, z narządem rzęskowym (wrotnym). służącym do naganiania pokarmu albo do poruszania się; z narządem szczękowym w gardzieli.

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Wrotki są niewielkimi zwierzętami, przeważnie mikroskopijnej wielkości, tylko nieliczne gatunki osiągają do 3 mm długości. Żyją głównie w wodach słodkich, część występuje w morzach, na lądzie spotykane są wśród porostów, w mchu i wilgotnym piasku. W wodach większość jest przydenna, część planktonowa, nieliczne gatunki są osiadłe. Niektóre gatunki wolno pływające są kolonijne (ryc. 104E). Kilkanaście gatunków jest pasożytami zewnętrznymi żyjącymi na odnóżach i skrzelach niektórych skorupiaków oraz pasożytami wewnętrznymi toczków, słodkowodnych glonów, jaj ślimaków i niektórych skąposzczetów.

Wrotki swoją nazwę zawdzięczają specyficznemu narządowi służącemu do naganiania pokarmu (ryc. 106), a także do lokomocji, zwanemu narządem rzęskowym lub wrotnym. Narząd ten zbudowany jest z 2 wieńców rzęsek, w każdym poruszających się przeciwstawnie, przez co wieńce naśladują ruch trybów. Inną cechą charakterystyczną jest występowanie silnie umięśnionej gardzieli z narządem szczękowym, zwanej mastaksem (ryc. 105B, 107). Od zewnątrz wrotki pokryte są różnie grubym oskórkiem.

Wrotki mają duże znaczenie w biocenozach, gdyż zwykle występują w bardzo liczebnych w osobniki populacjach. W wodach słodkich są bardzo ważnymi reducentami, zwłaszcza gatunki odżywiające się detrytusem. Wiele gatunków żywi się bakteriami, glonami, pierwotniakami, występują także formy drapieżne. Same są ważnym pokarmem dla wielu zwierząt wodnych, szczególnie dla larw i narybku. Są szeroko rozprzestrzenione, należą do prawdziwych kosmopolitów. Ta ostatnia właściwość ułatwia im zdolność do wysychania (anhydrobiozy, to jest pozbywania się nie związanej wody w ciele), do encystacji i anabiozy. W wymienionych stanach mogą przetrwać wiele lat i wytrzymywać krańcowo nie sprzyjające warunki środowiska zewnętrznego. Stwierdzono np., że w suchym mchu niektóre gatunki przetrwały ok. 60 lat.

257